Νεανικός μαρασμός

Το πιο σημαντικό κομμάτι της έννοιας του νεανικού μαρασμού οφείλεται κατά κύριο λόγο σε έναν καταστροφικό εγκλεισμό του νέου στο ατομικό του εγώ αποφεύγοντας την στροφή της προσοχής του προς το “εμείς” και το γενικό κοινωνικό σύνολο στην ολότητά του. Αυτή του η ηθελημένη ή αθέλητη τάση να υπερβαίνει τον εαυτό του (αυθυπέρβαση) έχει αναμφίβολα καταστροφικές συνέπειες τόσο για τον ίδιο όσο και για το κοινωνικό σύνολο. Βέβαια, θα μπορούσε κάποιος να αναρωτηθεί ότι αν δεν δούμε τις αιτίες που οδηγούν σε αυτή την προβληματική συμπεριφορά που μαστίζει τις σύγχρονες κοινωνίες πως θα φτάσουμε στην λύση και την αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού.

Έτσι μια από τις βασικές αιτίες που οδηγούν στην παραπάνω συμπεριφορά είναι το γεγονός ότι όλους λίγο πολύ μας κατακλύζει ένας “καταναλωτικός δεσποτισμός”. Αυτό που λέμε καταναλωτική κοινωνία και εποχή της εμπορευματοποίησης. Όλα αγοράζονται και πωλούνται. Όλα έχουν μία τιμή. Αυτό μπορεί να γίνει καλύτερα κατανοητό υπό το πρίσμα των ανθρωπίνων σχέσεων, της αγάπης, της πολιτικής και του αθλητισμού. Δηλαδή έννοιες και αξίες με βαρύγδουπη αξία και αντίκτυπο σε μία κοινωνία έχουν μπολιαστεί από τον ιό της καταναλωτική τυραννίας. Αν ο νέος και ο κάθε άνθρωπος της κάθε κοινωνίας και της κάθε ηλικίας βλέπει τον συνάνθρωπό του αν όχι στον πλήρη βαθμό αλλά σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό ως συμφέρον την ύπαρξη και συμβίωση μαζί του, τότε ειλικρινά τι κοινωνία θεμελιώνουμε πρώτα και μετά χτίζουμε. Σίγουρα το στοίχημα πάντα κερδίζεται ή χάνεται στις νέες ευαίσθητες ηλικίες. Και αυτό θα πρέπει να αποτελεί κύρια προτεραιότητα και φροντίδα και μία υπενθύμιση προς όλους που διαχειρίζονται θέματα κοινωνικά και ψυχολογικά (π.χ. οικογένεια, εκπαιδευτικοί, πολιτικοί, θεσμικό περιβάλλον, μέλη της κοινωνίας γενικότερα). Έτσι λοιπόν στην απουσία ολοκληρωμένης πνευματικής καλλιέργειας, θρησκευτικής χριστιανικής συνείδησης, των κατάλληλων προτύπων, οι νέοι προσπαθούν να γεμίσουν το κενό της ψυχής τους με δυνατές αλλά εφήμερες συγκινήσεις. Αρέσκονται στην μουσική, τον ίλιγγο της ταχύτητας και τον κίνδυνο του απαγορευμένου. Έτσι, οι σχέσεις που δημιουργούνται σε όλο αυτό το πλέγμα των δραστηριοτήτων βασίζονται σε σαθρά θεμέλια οδηγώντας στην απογοήτευση και πολλές φορές στον κυκεώνα της απελπισίας και της απόγνωσης πολλούς νέους που δεν βρίσκουν αληθινά κάποιο ουσιώδες νόημα στην ζωή τους. Άμεση συνέπεια αυτού και κύριο χαρακτηριστικό αυτής της σύγχρονης εποχής που βιώνουμε άλλωστε είναι οι αυτοκτονίες. Ιδιαίτερα, στην περίοδο της οικονομικής κρίσης αυτό το φαινόμενο έλαβε εκρηκτικές διαστάσεις. Αυτό είναι κάτι που σίγουρα σαν κοινωνία θα πρέπει έντονα να μας προβληματίσει.

Από την άλλη πλευρά, σε πολλές περιπτώσεις ο αρνητικός ρόλος των ΜΜΕ και του διαδικτύου συμβάλλει σε αυτή την απομόνωση των νέων που δεν τους αφήνει να στραφούν στον συνάνθρωπο, να χαρούν τη ζωή, να προβληματιστούν και γενικά να δώσουν ουσία και νόημα στην ανθρώπινη ύπαρξη. Έτσι ο καθημερινός βομβαρδισμός με ειδήσεις που δρουν αρνητικά στην ψυχολογία του νέου τον κάνουν να βυθίζεται πιο πολύ στον εαυτό του. Ο φόβος απέναντι στον συνάνθρωπο που καλλιεργείται και μεταφέρεται μέσω των αρνητικών ειδήσεων που πολλές φορές βρίσκονται στο επίκεντρο των δελτίων ειδήσεων και του διαδικτύου συμβάλλουν προς την κατεύθυνση αυτή. Πόσοι συνάνθρωποί μας λένε κατηγορηματικά “Βαρέθηκα τις ειδήσεις, δεν ανοίγω καθόλου την τηλεόραση. Όλο τα ίδια και τα ίδια λένε: Εγκλήματα, πολέμους, σκοτωμούς, ληστείες, υπεξαιρέσεις, φυσικές καταστροφές”. Αν όλα αυτά επηρεάζουν την ψυχολογία ενός ενήλικα πόσο μάλλον επηρεάζουν την ευαίσθητη ψυχή ενός νέου. Την ίδια ώρα, η επί ώρες ενασχόληση των νέων με το διαδίκτυο εμποδίζει την ουσιαστική ολοκλήρωση της κοινωνικοποίησης τους. Δεν υπάρχει χρόνος για συναντήσεις, ουσιαστικές συζητήσεις με άλλους συνανθρώπους καθώς και ουσιαστικές κοινωνικές σχέσεις που θα μπορούσαν να τους βοηθήσουν σε μία σειρά από αγωνίες και προβλήματα που οι νέοι αντιμετωπίζουν. Σίγουρα το διαδίκτυο έχει λύσει πάρα πολλά. Όμως παράλληλα έχει προκαλέσει και άλλα τόσα και περισσότερα αρνητικά που θα έκαναν την εμφάνισή τους αν και τα δύο αυτά χαρακτηριστικά του διαδικτύου (θετικά και αρνητικά) έμπαιναν σε μία ζυγαριά. Έτσι στις κοινωνίες δημιουργείται αυτό που πολλοί λένε αλλοτρίωση (αποξένωση) που ιδιαίτερα στις πόλεις αλλά πλέον και στα χωριά κάνει την εμφάνισή της. Αυτή σε συνδυασμό με τους μεγάλους όγκους των πολυκατοικιών δημιουργούν την  εικόνα της θλιβερής πόλης με τους θλιβερούς κατοίκους της. Θλιβεροί όχι γιατί έχουν κάνει κάποιο κακό αλλά απλά γιατί ζουν σε αυτή την θλιβερή πόλη. Η καλημέρα είδος προς εξαφάνιση, ο καθένας περπατά σε αυτή την θλιβερή πόλη βυθισμένος στις σκέψεις και τα προβλήματά του που ούτως ή άλλως αυξάνονται και από την σύγχρονη οικονομική κρίση, την κρίση αξιών, ηθικής και πνεύματος που έχει δημιουργήσει την πρώτη. Δεν υπάρχει ουσιαστική ενασχόληση και ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο. Ο καθένας φαίνεται να είναι μία ατομικότητα μέσα σε μία γενικευμένη μάζα που αδιαφορεί για το σύνολο δημιουργώντας όμως έτσι μεγαλύτερα προβλήματα τόσο στο σύνολο όσο και στον εαυτό του. Αν η σκέψη και η δράση του καθενός μας δεν λάβει υπόψη της την κοινωνία σαν σύνολο και όχι σαν άτομα σε αυτή την πορεία από το ατομικό προς το γενικό, το στοίχημα έχει χαθεί. Τι θα συμβεί τότε? Το πιο πιθανό είναι να επικρατήσει ο νόμος της ζούγκλας και της επιβίωσης του καθενός εις βάρος των υπολοίπων. Θα κοιτάξει να ικανοποιήσει κάποιος το δικό του συμφέρον πρωτίστως και ύστερα βλέπουμε για τον άλλον, τον πλησίον, τον συνάνθρωπο. Αν βλέπουμε κιόλας.   

Μια άλλη πολύ σημαντική του νεανικού μαρασμού είναι η έλλειψη ενδιαφέροντος των πολιτικών και των διάφορων κοινωνικών φορέων προς τους νέους. Η πρόσφατη οικονομική κρίση ξεσκέπασε όλα τα προβλήματα αυτά στην περίπτωση της Ελλάδας. Αυτοκτονίες νέων, υψηλά ποσοστά ανεργίας, διαζύγια και μετανάστευση των νέων σε τρίτες χώρες προς αναζήτηση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης. Είναι δυνατόν όταν επέρχεται μία τέτοια πολύ-επίπεδη καταστροφή ο νέος να μην χάνει το ενδιαφέρον του για την ζωή, τα πράγματα και τα τεκταινόμενα γύρω του, το ουσιαστικό ενδιαφέρον προς τον συνάνθρωπο; Από την άλλη πλευρά, η αδιαφορία και σε πολλές περιπτώσεις η αναλγησία των πολιτικών και των κοινωνικών φορέων απέναντι στους πολίτες και ιδιαίτερα στους νέους είναι κάτι που δεν μπορεί να κατανοηθεί εύκολα σε μία δημοκρατική κοινωνία με ιστορία, παραδόσεις, ήθη, έθιμα και μία έντονη και μακρά εκκλησιαστική θρησκευτική ορθόδοξη παράδοση (στην περίπτωση ιδιαίτερα της χώρας μας). Αυτά μεταφράζονται ως ότι η κοινωνική στήριξη για τις εγκύους είναι απούσα, οι δουλειές για τους ανέργους και νέους ανέργους είναι με το σταγονόμετρο, τα παιδιά ιδιαίτερα των φτωχών οικογενειών υποσιτίζονται,  και επιπλέον παιδιά στα σχολεία λιποθυμούν. Άλλοι συνάνθρωποί μας ψάχνουν στους κάδους των απορριμμάτων για ένα κομμάτι φαγητό ή παίρνουν τα σακουλάκια στους κάδους που κάποιοι άνθρωποι έχουν αφήσει για αυτούς.

Αλήθεια που πηγαίνουμε; Πόσο κάτω θα πέσει η ανθρώπινη ύπαρξη και αξιοπρέπεια; Αλήθεια υπάρχει ελπίδα και πραγματικό φως στο τούνελ της αβεβαιότητας, της απόγνωσης και της απελπισίας που διέπει αυτόν τον κόσμο; Είναι καθημερινά ερωτήματα που βασανίζουν τον κόσμο και τους νέους. Άραγε, οι πολιτικοί μπορούν να αποτελέσουν την λύση και την απάντηση στα παραπάνω καυτά καθημερινά ερωτήματα των πολιτών; Προς απογοήτευση πολλών, η απάντηση είναι ότι εκτός από ελάχιστες περιπτώσεις οι πολιτικοί και οι άλλοι κοινωνικοί φορείς δεν μπορούν να επιτελέσουν το έργο αυτό. Είναι η εκκλησία του Χριστού, η ορθόδοξη χριστιανική εκκλησία που μπορεί να δώσει την χαρά και την ελπίδα στους μαραζωμένους νέους. Είναι οι πνευματικοί θρησκευτικοί ορθόδοξοι ταγοί που με τον έμπρακτο θρησκευτικό ορθόδοξο βίο τους, το παράδειγμά τους, την φιλανθρωπία τους, την μαρτυρία Χριστού, την ουσιαστική αγάπη τους για το ποίμνιο μπορούν να αποτελέσουν τους φωτεινούς φάρους που θα εμπνεύσουν, θα ορθώσουν και θα ανυψώσουν τους μαραζωμένους νέους. Αυτοί έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τους πνευματικούς ταγούς της υπο-κουλτούρας που δίνουν έμφαση στα κοσμικά και στα γήινα πράγματα, στα φώτα, στη λάμψη, στη δημοσιότητα, στο θεαθήναι και στα καλά αυτού του συστήματος που κάποιοι το ονομάζουν “σοουμπίζ”. Ένα σύστημα παρεμπιπτόντως που χωρίζει τους ανθρώπους ανάμεσα σε “επώνυμους και ανώνυμους”. Αλήθεια, όλοι οι άνθρωποι δεν έχουν βαπτιστεί, δεν έχουν αποκτήσει όνομα; Δεν έχουν διαμορφωμένη προσωπικότητα, ταυτότητα και χαρακτήρα; Δεν είναι πολίτες αυτής της χώρας και πολίτες του κόσμου και της σύμπασας της δημιουργίας που σοφά δημιούργησε ο Ένας Τρισυπόστατος Θεός; Άραγε, τι βεβήλωση είναι αυτή απέναντι στο Θείο Μυστήριο του Βαπτίσματος; Οι ορθόδοξοι πνευματικοί ταγοί με τον χριστιανικό ορθόδοξο βίο τους, την αγάπη και την φροντίδα προς τους νέους, τις εύστοχες και πολύτιμες παρεμβάσεις τους πάνω σε κοινωνικά προβλήματα που ταλανίζουν τους νέους και όλους τους ανθρώπους καθώς και την ανάληψη έμπρακτων δράσεων για την επίτευξη των παραπάνω είναι δυνατόν να οδηγήσουν και οδηγούν ήδη τους νέους κοντά στην εκκλησία και στα Μυστήριά της. Οι νέοι το πλέον που χρειάζονται είναι αλήθεια και ειλικρίνεια. Και η ορθόδοξη εκκλησία και όλα τα μέλη της (κλήρος και λαός) είναι δυνατόν να προάγουν και να προσφέρουν αυτή την αλήθεια. Γιατί αυτή η αλήθεια είναι Αλήθεια Χριστού και είναι η μόνη αληθινή Αλήθεια. 

Βασίλειος Κ.