ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ Μ. ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ
Α΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ (ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ):
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ.
Για περισσότερο από ένα αιώνα (727μΧ-843μΧ) η Βυζαντινή αυτοκρατορία συγκλονίστηκε από την εικονομαχία. Πιο συγκεκριμένα οι έριδες αναφορικά με την τιμή των ιερών εικόνων διεξήχθησαν σε δύο περιόδους. Η πρώτη ξεκινά από το 727 μΧ και περατώνεται το 787 μΧ με την συγκρότηση της εβδόμης (7ης) Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια της Βιθυνίας. Η δεύτερη άρχεται από το 813 για να τερματιστεί τριάντα χρόνια αργότερα με την Σύνοδο του 843, η οποία επικύρωσε τις αποφάσεις των εβδόμης Οικουμενικής Συνόδου και αναστήλωσε τις ιερές εικόνες. Ο τελικός θρίαμβος της Εκκλησίας εναντίον των εικονομάχων καθιερώθηκε να εορτάζεται την πρώτη Κυριακή της Μ. Τεσσαρακοστής, η οποία χαρακτηρίστηκε Κυριακή της Ορθοδοξίας. Γιατί όμως η επικράτηση των εικονοκλαστών θα κατεδάφιζε εκ θεμελίων την Ορθοδοξία στα όρια της Βυζαντινής επικράτειας; Στις γραμμές που θα ακολουθήσουν θα αναφέρουμε δύο από τους κυριότερους λόγους.
Κατ’ αρχήν η Εκκλησία στο Βυζάντιο κινδύνευσε άμεσα από τις καισαροπαπικές αξιώσεις και επιδιώξεις της δυναστείας των Ισαύρων. Είναι χαρακτηριστική η περίφημη ρήση του αυτοκράτορα Λέοντος του Γ «Βασιλεύς ειμί και ιερεύς» δηλαδή «είμαι Βασιλιάς και ιερέας»!!!!!! Σύμφωνα με τον Καθηγητή Βλάση Φειδά στην εικονομαχική ψευδοσύνοδο που πραγματοποιήθηκε στο παλάτι της Ιερείας « οι δε Βασιλείς υμνήθηκαν από τα μέλη της εικονομαχικής συνόδου ως Θεόπνευστες Εκκλησιαστικές αυθεντίες και μάλιστα ως εφάμιλλοι των αποστόλων» (σ.σ. οι υπογραμμίσεις είναι δικές μας). Και μόνο τα παραπάνω είναι αρκετά για να καταδείξουν τους κινδύνους που εγκυμονούσαν, για την επιβίωση της Ορθοδοξίας στο Βυζάντιο, από την εφαρμογή της άκρατης και άκριτης καισαροπαπικής πολιτικής των εικονομάχων αυτοκρατόρων.
Υπάρχει όμως και μια άλλη παράμετρος εξίσου σοβαρή η οποία υφέρπει στηδιαμάχη για τις ιερές εικόνες. Όπως επισημαίνει ο Καθηγητής Παναγιώτης Χρήστου η εικονοκλαστική έριδα « απετέλει τρόπον τινά επίθεσιν του πνεύματος της ανατολής κατά του Ελληνοχριστιανικού πνεύματος του Βυζαντίου». Αυτή «η επίθεση του πνεύματος της ανατολής» έχει οπωσδήποτε πολλές προεκτάσεις. Εμείς στα περιορισμένα όρια του παρόντος άρθρου θα αναφερθούμε στην βασικότερη.
Πίσω από την άρνηση των εικονοκλαστών να αποδεχτούν την δυνατότητα της εξεικόνισης του Χριστού υποκρυπτόταν ο μονοφυσιτισμός. Ο Κωνσταντίνος Ε΄, ο δριμύτερος πολέμιος των αγίων εικόνων, ήταν αναντίλεκτα έντονα επηρεασμένος από τις μονοφυσιτικές αντιλήψεις. Αναφορικά με το ζήτημα αυτό ο Γεώργιος Οστρογκόφσκυ παρατηρεί: «Η εικονοκλαστική διδασκαλία συγγενεύει στην πιο ακραία της διατύπωση με τον μονοφυσιτισμό και στην ουσία οι πραγματείες του Κωνσταντίνου, ο οποίος εκπροσωπούσε την πιο ριζοσπαστική άποψη των εικονομάχων, δείχνουν απροκάλυπτες μονοφυσιτικές τάσεις». Είναι λοιπόν παραπάνω από βέβαιο ότι η Εκκλησία, με τους ανυποχώρητους αγώνες της σχετικά με την δυνατότητα της εξεικόνισης του Χριστού, διέσωσε το δόγμα της ασύγχητης, άτρεπτης , αδιαίρετης και αχώριστης ένωσης των δύο φύσεων του Θεανθρώπου.
Χάρη στο αγωνιστικό φρόνημα των μελών της Εκκλησίας, στη διάρκεια της εικονομαχικής έριδας, αποσοβήθηκαν τόσο ο Καισαροπαπισμός όσο και ο υποκρυπτόμενος μονοφυσιτισμός των αιρετικών εικονοκλαστών αυτοκρατόρων. Όμως η διαπάλη ανάμεσα στην Εκκλησία και τον κόσμο, ο οποίος «κείται εν τω πονηρώ» είναι διαιώνια και διαχρονική. Και σήμερα υπάρχουν εχθροί της Ορθοδοξίας οι οποίοι προσπαθούν να αλώσουν την Εκκλησιαστική μας συνείδηση. Το αγωνιστικό φρόνημα, που έδειξαν τότε τα συνειδητά μέλη της Εκκλησίας, θα πρέπει να μας εμπνέει προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις των ποικιλώνυμων αιρέσεων, θρησκειών, αντιχριστιανικών ιδεολογιών και γενικότερα οτιδήποτε έρχεται σε αντίθεση με την Εκκλησιαστική διδαχή.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΦΩΤΕΙΝΟΣ
ΘΕΟΛΟΓΟΣ
Β΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ : (ΑΓ. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ)
Ο ΑΓΙΟΣ ΚΑΙ Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ
Ο θείος αυτός πατέρας, καταγόταν από την Aσία και ανετράφη από παιδί στην βασιλική αυλή της Κωνσταντινούπολης. Ο πατέρας του Κωνσταντίνος ήταν μέλος της αυτοκρατορικής συγκλήτου, διδάσκαλος του εγγονού του Βασιλέως, αλλά και αυτού του ιδίου του Βασιλέως. Ήταν ευλαβέστατος και είχε αδιάλειπτη νοερά προσευχή. Συνδεόταν με αγίους ανθρώπους, ασκητές και μοναχούς και συνέδεσε μαζί τους και τα παιδιά του. Έφυγε από την πρόσκαιρη αυτή ζωή, όταν ο Γρηγόριος ήταν μόλις επτά ετών. Όταν απέθνησκε, η σύζυγός του του είπε να παρακαλέση τον αυτοκράτορα να θέση υπό την φροντίδα του τα παιδιά τους, αλλά εκείνος απάντησε ότι θα παρακαλέση την Βασίλισσα των Ουρανών, να τα θέση Αυτή υπό την προστασία της. Πραγματικά, η Παναγία προστάτευε τον άγιο Γρηγόριο σε όλη του την ζωή. Η προστασία ήταν σε τέτοιο βαθμό, ώστε ο Άγιος πρίν αρχίση την μελέτη του γονάτιζε τρείς φορές μπροστά στην εικόνα της και έλεγε μιά προσευχή. Όταν το έκανε αυτό μπορούσε να συγρατήση τα όσα διάβαζε. Άν όμως καμμιά φορά ξεχνούσε να κάνη την προσευχή του, τότε δεν μπορούσε να μνημονεύση και να απαγγείλη τα όσα μελετούσε.
Τελείωσε τις σπουδές του στη φιλοσοφία, ρητορική και φυσική. Στη λογική, κατά την
αποφοιτήριο διάλεξή του ενώπιον του αυτοκράτορα και των αξιωματούχων, ο πρύτανης του πανεπιστημίου ανεφώνησε με θαυμασμό ότι αν ήταν παρών και ο ίδιος Aριστοτέλης θα τον επαινούσε.
Μετά τις σπουδές του όμως, απέρριψε τη προσφορά υψηλών αξιωμάτων του αυτοκράτορα, εγκατέλιψε τα βασίλεια και από είκοσι χρονών ασκήτευσε στο Άγιον Όρος. Πρώτα στην Λαύρα του Βατοπεδίου κατόπιν στη Λαύρα του Αθανασίου καθώς και στην ερημική τοποθεσία Γλωσσία, σημερινή Προβάτα. Ανεχώρησε από το Όρος για τα Ιεροσόλυμα, αλλά στην Θεσσαλονίκη είδε σε όραμα τον Άγιο Δημήτριο που του απαίτησε να μείνει και να μονάσει εκεί κοντά. Εμόνασε τότε στη Βέροια και τριάντα χρονών έγινε ιερέας. Εκεί πλήθη μοναχών και λαϊκών προσέτρεχαν να τον συμβουλευθούν. Μετά πέντε χρόνια και λόγω εισβολής των Σέρβων επέστρεψε στον Άθωνα σε κοντινό κελί της Μεγίστης Λαύρας, όπου έφθασε σε μεγάλα ύψη φωτισμού και εκεί σε όραμα έλαβε εντολή να ασχοληθεί με δογματικά θέματα. Κατόπιν λόγω της φήμης του αναγκάσθηκε να γίνει ηγούμενος για ένα χρόνο στη μονή Εσφιγμένου. Αργότερα έγινε και αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης για δώδεκα χρόνια, αλλά μόνο στα μισά παρέμεινε λόγω περιπετειών, από τη δράση του, μέχρι και φυλακής.
Παραστάθηκε στις συγκροτηθείσες συνόδους του 1341 και 1347 και πολέμησε τις κακοδοξίες των δυτικόφρονων Βαρλαάμ και Ακινδύνου.
Έγραψε πολλά θεολογικά συγγράμματα ιδιαίτερα δογματικά για να καταπολεμήσει τους αιρετικούς, όπως περί του Αγίου Πνεύματος, καθώς και επιστολές στους αντιησυχαστές, επίσης διάφορα ομολογιακά κείμενα. Είναι ο θεολόγος της χάριτος, του ακτίστου φωτός.
Μετά στασιμότητα πολλών αιώνων ο Γρηγόριος πέτυχε να ανανεώσει την θεολογική ορολογία και να δώσει νέες κατευθύνσεις στη θεολογική σκέψη. Ξεκίνησε από προσωπικές εμπειρίες και απέδειξε ότι το έργο της θεολογίας είναι ασύγκριτα ανώτερο από της φιλοσοφίας και επιστήμης. Αξιολογεί την έξω σοφία ως περιορισμένη, αναφέροντας δύο γνώσεις, την θεία και την ανθρώπινη και δύο Θεϊκά δώρα, τα φυσικά για όλους και τα υπερφυσικά ή πνευματικά που δίδονται όποτε θέλει ο Θεός και μόνο στους καθαρούς και αγίους, στους τελείους. Η θεολογία ολοκληρώνεται δια της θεοπτίας.
Οι αντίπαλοι του Παλαμά πίστευαν στο χωρίο του Ιωάννου ότι <<τον Θεόν ουδείς εώρακε πώποτε>> και κατηγορούσαν τους μοναχούς που είχαν θεοπτία, ως ομφαλοσκόπους. Ο Γρηγόριος αντέτεινε ότι ο Κύριος είπε: <<οι καθαροί στην καρδία τον Θεόν όψονται>> (Ματθ. 5,8). Θεμελιώδης προσφορά του Γρηγορίου στην θεολογία είναι η διάκρισις στην ουσία και ενέργεια του Θεού. Η ύπαρξη του Θεού συνίσταται σε δύο. Στην ουσία Του, η οποία είναι άκτιστη, ακατάληπτη και αυθύπαρκτη και ονομάζεται κυριολεκτικά θεότης (εδώ αναφέρεται το ουδείς εώρακε) και στις ενέργειές Του, οι λεγόμενες ιδιότητες ή προσόντα που είναι μεν άκτιστες, αλλά καταληπτές. Άλλο λοιπόν η θεότης και άλλο η βασιλεία, η αγιότης κ.λ.π. Ο άνθρωπος είναι μίγμα δύο διαφόρων κόσμων και συγκεφαλαιώνει όλη την κτίση. Ακολουθώντας την Πατερική γραμμή σε σύγκριση με τη πλατωνική και βαρλααμική ανθρωπολογία, θεωρεί ότι το σώμα του ανθρώπου δεν είναι πονηρό, αλλά αποτελεί κατοικία του νου, αφού μάλιστα καθίσταται και του Θεού κατοικία, έτσι μαζί με τη ψυχή καθιστά τον άνθρωπο ενιαίο και αδιάσπαστο σύνολο. Η αναγέννηση του ανθρώπου γίνεται με το βάπτισμα και η ανακαίνιση με την θεία Ευχαριστία. Είναι τα δύο θεμελιώδη μυστήρια, της θείας οικονομίας.
Το ουσιωδέστερο στοιχείο της διδασκαλίας του αγίου Γρηγορίου Παλαμά συνίσταται στην ανύψωση του ανθρώπου υπεράνω αυτού του κόσμου. Η εμπειρία της θεώσεως είναι δυνατή από εδώ με την παράδοξο σύνδεση του ιστορικού με του υπεριστορικού. Το φως που είδαν οι μαθητές του Χριστού στο Θαβώρ, το φως που βλέπουν οι καθαροί ησυχαστές σήμερα και η υπόστασις των αγαθών του μέλλοντος αιώνος αποτελούν τις τρείς φάσεις ενός και του αυτού πνευματικού γεγονότος, σε μια υπερχρόνια πραγματικότητα.
Προβάλλει λοιπόν η Εκκλησία την μνήμη του στη δεύτερη Κυριακή, ως συνέχεια, τρόπον τινά και επέκταση της πρώτης Κυριακής, της Ορθοδοξίας. Η μνήμη του αγίου Γρηγορίου Παλαμά είναι ένα είδος δευτέρας <<Κυριακής της Ορθοδοξίας>>
Κοιμήθηκε σε ηλικία 63 χρονών στις 14 Νοεμβρίου από ασθένεια και αγιοποιήθηκε σύντομα. Το ιερό του λείψανο σώζεται σήμερα στη μητρόπολη της Θεσσαλονίκης.
Δ. ΓΑΒΡΙΗΛ
ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΧΗΜΕΙΑΣ
Γ΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ : (ΣΤΑΥΡΟΠΡΟΣΚΥΝΗΣΕΩΣ)
ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ
Την τρίτη Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής η Εκκλησία μας προβάλλει ενώπιόν μας προς προσκύνηση τον Τίμιον και Ζωοποιόν Σταυρόν. Ποια είναι όμως η σημασία της εορτής αυτής στη μέση περίπου της Μεγάλης Τεσσαρακοστής;
Όπως αναφέρεται και στο «Ωρολόγιο» η πραγματοποίηση κάθε κοπιαστικού έργου έχει μεγάλη δυσκολία και το μέγεθος αυτής φαίνεται στο μέσο του έργου γιατί η κόπωση που έχει δημιουργηθεί μέχρι τότε φέρνει την αδυναμία και ακολούθως η αδυναμία κάνει πιο δύσκολη τη διεκπεραίωση του υπόλοιπου έργου. Επειδή λοιπόν και εμείς φτάνουμε με τη θεία χάρη στη μέση αυτού του δρόμου της νηστείας όπου μας περικυκλώνει η αδυναμία και η δυσκολία αυξάνει, γι’ αυτό η Εκκλησία μας προβάλλει σε μας ως το πιο ισχυρό βοήθημα τον πανάγιο Σταυρό ο οποίος είναι η δύναμη των πιστών, το στήριγμα των δικαίων και η ελπίδα των αμαρτωλών. Έτσι, προσκυνώντας ευλαβικά το Σταυρό παίρνουμε τη θεία χάρη και τη δύναμη για την ολοκλήρωση του θείου αγώνα της νηστείας.
Ο Κωνσταντίνος Καλλίνικος έγραψε ότι μπροστά στο Σταυρό ο υπερήφανος διδάσκεται την ταπείνωση, ο εγωπαθής την αγάπη, ο φιλέκδικος την ανεξικακία, ο ανυπότακτος την υπακοή, ο φιλάρεσκος το αληθινό κάλλος, ο ποιμενάρχης την αυτοθυσία, ο δυστυχής την υπομονή και ο ευτυχής το έλεος. Έτσι κι εμείς στεκόμαστε αμίλητοι με δέος κάτω από το Σταυρό και προσευχόμαστε στον Κύριο για έλεος, συγχώρεση και βοήθεια στον υπόλοιπο δύσκολο δρόμο που μας περιμένει μέχρι να λάβουμε το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης του Κυρίου.
ΚΟΥΦΟΥ ΣΟΦΙΑ
ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΩΝ
Δ΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ :
(ΑΓ. ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ)
Η ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ
Η πορεία μας δια μέσου της Μ. Τεσσαρακοστής προς τα Άγια Πάθη και την Ανάσταση του Ιησού, μας φέρνει αβίαστα στο μυαλό, την αγία αυτή περίοδο, την πορεία που υποδεικνύει, δια μέσου ανάβασης της κλίμακας των αρετών προς θέωση και ανάσταση, ο Αγ. Ιωάννης της Κλίμακος.
Ο Άγιος αυτός Πατέρας προσέφερε τον εαυτό του στο Θεό ως μοναχός σε ηλικία μόλις δεκαέξι ετών στη μονή του όρους Σινά. Εκεί παιδαγωγήθηκε δεκαεννέα χρόνια από τον Γέροντά του και όταν εκείνος έφυγε από τη ζωή, ο άγιος επέλέξε τον αγώνα της ησυχαστικής ζωής, μένοντας ασκητής για σαράντα χρόνια στη τοποθεσία Θολάς (οχτώ χιλιόμετρα από τη μονή). Από αυτή δε τη διαμονή του στον ορατό τόπο, πορευόταν και κατευθυνόταν προς τον αόρατο Θεό. Τόσο λοιπόν αγαπήθηκε που κλίθηκε από τους μοναχούς της μονής του όρους Σινά, ως νέος Μωϋσής, να ανέβει δια της βίας στον ηγουμενικό θρόνο.
Όταν αργότερα ο ηγούμενος της μονής Ραϊθού, Ιωάννης, με επιστολή του παρακάλεσε τον καθηγούμενο των μοναχών του όρους Σινά να αναπτύξει με ευκρίνεια τα πρέποντα για την σωτηρία αυτών που διάλεξαν τη μοναχική ζωή, ο ίδιος με υπακοή και προς δόξα Θεού, «σκιαγραφεί απλά και απέριττα με το μελάνι του τα λόγια της ζωής». Ο επονομαζόμενος ως «πλάκες πνευματικαί» ασκητικός του λόγος είναι διαιρεμένος σε τριάντα κεφάλαια, που σαν βαθμίδες κλίμακας ανεβάζουν όσους τα ακολουθούν από τα «χαμηλότερα στα υψηλότερα» και εξαιτίας αυτού, το βιβλίο ονομάστηκε Κλίμακα.
Η Κλίμακα του Αγ. Ιωάννη του Σιναΐτη μας προβάλλει μία κλίμακα πνευματικών αρετών, που ξεκινά από τα «γήϊνα και φτάνει στα ουράνια», με το Θεό ακουμπισμένο επάνω στην άκρη της. Μία κλίμακα που ανεβάζει στον ουρανό, σώους και αβλαβείς από τις επιβουλές των δαιμόνων, όσους θέλουν και καταφέρνουν με τη βοήθεια του Θεού να αγωνίζονται με συνέπεια και προσευχή. Ας ζητήσουμε από τον Άγιο Πατέρα μας και αυτή
τη Μεγάλη και Αγία Τεσσαρακοστή, να μας ευλογήσει στον αγώνα μας για την κατάκτηση των αρετών που έχει σαν αρχή την «αποταγή» των γήϊνων και τέλος τον Θεό της αγάπης.
«Έφτασε καιρός, η των πνευματικών αγώνων αρχή, η κατά των δαιμόνων νίκη, η πάνοπλος εγκράτεια, η των αγγέλων ευπρέπεια, η προς Θεόν παρρησία, δι’ αυτής γαρ Μωϋσής γεγονε τω κτίστη συνόμιλος και φωνήν αοράτως εν ταις ακοαίς υπεδέξατο. Κύριε, δι’ αυτής αξίωσον και ημάς προσκυνήσαι σου τα Πάθη και την αγίαν Ανάστασιν, ως φιλάνθρωπος».
ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ
ΣΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ
Ε΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ : (ΟΣΙΑΣ ΜΑΡΙΑΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΙΑΣ) ΚΟΡΥΦΑΙΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ
Αν ο "Άσωτος Υιός", όπως τον γνωρίζουμε μέσα από την ομώνυμη παραβολή, είναι για μας, κατά τις πρώτες ημέρες του Τριωδίου, η θεωρητική πλευρά της πορείας του ανθρώπου από την αμαρτία στη μετάνοια, στην Ε΄ Κυριακή των Νηστειών βλέπουμε όλη αυτή τη διαδικασία, τον κοπιώδη και ανηφορικό δρόμο του γυρισμού, να παίρνει σάρκα και οστά, να γίνεται πράξη, στο πρόσωπο στο οποίο η Εκκλησία μας αφιέρωσε την Κυριακή αυτή: Την Οσία Μαρία την Αιγυπτία.
"Η Μετάνοια στην πράξη". Ένας άλλος τίτλος λοιπόν που μπορούμε να αποδώσουμε σε αυτήν την Κυριακή. Η μεταστροφή από μια ζωή βουτηγμένη κυριολεκτικά στο βόρβορο της αμαρτίας, από μια ψυχή που έζησε την πτώση στον έσχατο βαθμό, στη ζωή της αγιότητος, της ανοδικής προς τον ουρανό πορείας, της κοινωνίας με το Θεό, της ανείπωτης χαράς και αγαλλίασης στην αιώνια χαρά της Βασιλείας του Κυρίου μας.
Πλησιάζοντας λοιπόν στο τέλος της Μ. Τεσσαρακοστής, η Εκκλησία μας, μας δίνει ένα γερό ταρακούνημα, "προς διέγερσιν των ραθύμων και αμαρτωλών εις μετάνοιαν". Θέλοντας να μας βοηθήσει να κορυφώσουμε τους αγώνες μας , φέρνει μπροστά μας ένα ζωντανό παράδειγμα μετανοίας και σωτηρίας. Όχι πια με παραβολές μα με πρόσωπα
ζωντανά. Με μια θαυμαστή γυναικεία μορφή που ξεπέρασε τον ίδιο της τον εαυτό και
μπόρεσε να προχωρήσει από το "παρά φύσιν" στο "υπέρ φύσιν". Η Οσία Μαρία η Αιγυπτία από τον πλέον βρωμερό βούρκο της αμαρτίας, με μια ψυχή καταλεκιασμένη και καταπληγωμένη από τα πυρωμένα βέλη του πονηρού, αξιώθηκε με την ειλικρινή της μετάνοια και την υπεράνθρωπη άσκηση της, όχι μόνο να φτάσει τους μεγαλύτερους ασκητάς μα και να τους ξεπεράσει. Έγινε ανώτερη απ' τους μάρτυρες, τους ομολογητές, κι αυτούς ακόμη τους θαυματουργούς αγίους. Έφθασε τα μέτρα της τελειότητος.
Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ
Όσο όμως χαμηλά κι αν έχουμε πέσει, όσο πολλές κι αν είναι οι πληγές μας, ότι κι αν έχει συμβεί, πάντα υπάρχει η ελπίδα. Πάντα ο δρόμος για την επιστροφή και τη σωτηρία είναι ανοιχτός. Δεν υπάρχει αμαρτία (εκτός από την αμετανοησία) που να μην την παραβλέπει ο Θεός, δεν υπάρχει πτώση χωρίς ανόρθωση. Ο ι. Χρυσόστομος μας λέει ότι δεν είναι τόσο φοβερό το να πέσει κανείς. Αυτό σ' όλους μπορεί να συμβεί. Φοβερό είναι το να μην προσπαθήσεις να σηκωθείς. Να παραμένεις πεσμένος.
Αυτό μας τονίζεται μέσω της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας. ¨Έπεσε...Έπεσε στα έσχατα σημεία που μπορεί να φτάσει μια ψυχή. Όμως δεν νέκρωσε ολωσδιόλου τη συνείδηση της. Μπόρεσε τελικά να αντιληφθεί τη θέση της, να συναισθανθεί το μέγεθος και το βάρος της αποστασίας της, να λυπηθεί για την κατάντια της να πει κι αυτή το σωτήριο "αναστάσα πορεύσομαι προς τον πατέρα μου". "Η θλίψη της τότε μετατρέπεται σε αυτοκριτική, σε αυτομεμψία, σε αδυσώπητη καταδίκη της αμαρτωλής ψυχής, σε πύρινους ποταμούς δακρύων, σε πλήρη απόρριψη και περιφρόνηση του πρότερου βίου, σε άρνηση των παλαιών απολαύσεων και επιθυμιών, σε σταθερή απόφαση για πορεία προς την σωστή κατεύθυνση, χωρίς περιστροφές και παρεκκλίσεις, "ίνα Χριστόν κερδίσει". (Αρχιμαν. Νεκτάριος Ντόβας Μ. Τεσσαρακοστή. Σελ.153). "Αυτό ακριβώς είναι η μετάνοια: η οριακή γραμμή ανάμεσα στον παλαιό αμαρτωλό βίο και την νέα πορεία προς την Ζωή, τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό και Θεό μας. Η μετάλλαξη της ψυχής, η πνευματική μεταμόρφωση, η προοπτική της σωτηρίας, η αισιόδοξη ενατένιση προς τον ουρανό, και την αιωνιότητα. Η απόφαση για μια στροφή 180 μοιρών...".(Αρχιμαν. Νεκτάριος Ντόβας Μ. Τεσσαρακοστή. Σελ.153).
ΑΓΓΕΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ
(ΠΗΓΗ: π. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΛΕΝΤΑΣ, www.enoriaka.gr) ΣΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ :
ΜΕΤΑ ΒΑΪΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΔΩΝ
Την λεγόμενη Κυριακή των Βαΐων, μια Κυριακή προ της Αναστάσεως η Εκκλησία μας γιορτάζει την Είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα. Την προηγούμενη ημέρα, οι αδελφές του αναστημένου Λαζάρου, είχαν παραθέσει, δείπνο στον Κύριο και πολύς κόσμος είχε έρθει να δει τον Λάζαρο. Πολλοί πίστεψαν και σύσσωμοι την επόμενη μέρα, προπορευομένου του Ιησού, βάδιζαν προς τα Ιεροσόλυμα.
Όταν έφτασαν σε μία τοποθεσία πλησίον του όρους των Ελαιών, ο Κύριος έστειλε δύο μαθητές Του, σε ένα κοντινό χωριό, να του φέρουν, έναν «πώλον», δηλαδή ένα γαϊδουράκι μαζί με την τη μητέρα του, που ήταν δεμένα εκεί. Σ’ αυτό το γαϊδουράκι δεν είχε καθήσει κανείς έως τότε. Ο π. Ιωήλ Γιαννακόπουλος, παρατηρεί: «η ιερά χρήσις ζητεί καινουργή πράγματα. Ο Κύριος, όπως παρθένος ήτο η Θεοτόκος, εξ’ ης εγγενήθη, και καινός ο τάφος όπου ενεταφιάσθη, ούτω και επί του πώλου, επί του οποίου ουδείς άνθρωπος είχε καθήσει, επεθύμησε να καθήσει». Οι μαθητές αυθόρμητα έριξαν τα ρούχα τους πάνω στον πώλο για να καθίσει ο Δάσκαλός τους, τιμής ένεκεν ήθελαν να του προσφέρουν, ένα άνετο κάθισμα. Τον βοήθησαν να ανέβει και μέσα σ’ αυτή την μαγευτική απλότητα και φυσικότητα, φαίνεται η στενή ψυχική επαφή Δασκάλου και μαθητών. Η πομπή ξεκίνησε και τα πλήθη του λαού έστρωναν στον δρόμο τα ενδύματά τους, για να περάσει πάνω από αυτά ο Ιησούς. Άλλοι έκοβαν κλαδιά απ’ τα δέντρα και έστρωναν στο δρόμο.
Ο Κύριος φαινόταν ασυγκίνητος από όλη αυτή την δόξα και τις τιμές που του προσέφεραν, αλλά μόλις αντίκρισε την πόλη της Ιερουσαλήμ, ξέσπασε σε κλάμα και θρήνο, «έκλαυσεν επ’ αυτή λέγων…», εάν γνώριζες ποια σημασία έχει για τη σωτηρία σου η σημερινή μου επίσημη είσοδος θα φερόσουν διαφορετικά απ’ ότι θα φερθείς μετά από λίγες μέρες, εννοώντας το σταυρικό του μαρτύριο… «ήξουσι ημέραν επί σε και περιβαλούσι οι εχθροί σου, …και ούκ αφήσουσι εν σοί λίθον επί λίθω…»(Λουκ. ίθ, 42-44). Τόσα είχε προσφέρει ο Κύριος σ’ αυτόν τον λαό, τόσο τον αγάπησε, πώς να μην θρηνήσει για την αμετανοησία του;
Εν’ τω μεταξύ πλήθος κόσμου που είχε συγκεντρωθεί στα Ιεροσόλυμα για την γιορτή του Πάσχα, μόλις άκουσαν και είδαν την πομπή που ερχόταν, συνδυάζοντας το γεγονός της Ανάστασης του Λαζάρου που τους είχε συγκλονίσει, πίστεψαν πως αυτός είναι ο Μεσσίας. Πήραν λοιπόν κλαδιά από φοίνικες και άλλα δέντρα, και βγήκαν να τον προϋπαντήσουν.
Τον χαρακτήρα της Εισόδου του Κυρίου, δεν τον εννόησαν, ούτε οι μαθητές Του, ούτε το πλήθος του κόσμου. Όλοι τον θεώρησαν σαν εθνικό Λυτρωτή, τον Μεσσία, που θα τους έσωζε από τον Ρωμαϊκό ζυγό. Γι’ αυτό ζητωκραύγαζαν: «Ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος, ωσαννά εν τοις υψίστοις». Δηλαδή, σώσε μας λοιπόν, ευλογημένος να’ ναι αυτός που με τα θαύματά του, έδειξε μέχρι τώρα, ότι είναι απεσταλμένος του Θεού, σώσε μας ύψιστε Θεέ, εσύ που στον ουρανό έχεις ειρήνη και δόξα, γιατί σήμερα γη και ουρανός συμφιλιώνονται».
Όταν η πομπή εισήλθε στην πόλη, «εσείσθη πάση η πόλις λέγουσα»: «τις εστίν ούτος;». Ποιος είναι Αυτός; «οι δε όχλοι έλεγον»: αυτός είναι ο Ιησούς ο προφήτης «από την Ναζαρέτ της Γαλιλαίας». Ο Κύριος προχωρώντας μπήκε στον περίβολο του Ναού και ήλθαν χωλοί και τυφλοί και τους εθεράπευσε. Τα αγνά παιδιά αναφωνούσαν ό,τι άκουσαν από τους μεγάλους. «Ωσαννά τω υιώ Δαυίδ». Οι αρχιερείς και γραμματείς αγανάκτησαν και του είπαν: «ακούεις τι ούτοι λέγουσιν»; Και ο Ιησούς τους απαντά: «ναι», αλλά σείς ποτέ δεν διαβάσατε από τον ψαλμό «ότι εκ στόματος νηπίων και θηλαζόντων κατηρτίσω αίνον»;
Αυτά αναφέρουν οι Ευαγγελιστές Ματθαίος και Μάρκος. Κατά τον Ιωάννη Δαμασκηνό, το γαϊδουράκι που χρησιμοποίησε ο Κύριος, εσημείωνε τους εκ των εθνών χριστιανούς. Τα ρούχα όπου έριχναν εις την γη είναι οι αμαρτίες των εθνών, διότι εάν δεν απαλλαγή κάποιος από τις αμαρτίες του, πως θα δεχτεί τον Χριστό να κατοικήσει στην ψυχή του; «Όπως ένας άνθρωπος, όταν θέλει να διανύσει, ένα μακρύ δρόμο, και είναι ντυμένος με πολλά ρούχα, δεν μπορεί να τρέξει, εάν δεν βγάλει από πάνω του τα πολλά ρούχα, έτσι και ο άνθρωπος, αν δεν βγάλει από πάνω του τις αμαρτίες, δεν μπορεί να φτάσει στην βασιλεία των ουρανών».
Η γιορτή της Βαϊφόρου, μας δίνει το μήνυμα, ότι όσοι δεν αγωνιστήκαμε σωστά, μέσα στην αγία Σαρακοστή με τις αρετές της νηστείας και της αγάπης, έστω και τώρα που ετοιμαζόμαστε για την εβδομάδα των Αγίων Παθών του Κυρίου, να διορθώσουμε τον εαυτό μας, για να εορτάσουμε αξίως τα άγια Πάθη, και να φτάσουμε, εις την λαμπροφόρο ημέρα της Αναστάσεως.
ΦΑΝΗΣ ΚΛΩΝΗΣ
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΩΝ
ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
( Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΒΗΘΑΝΙΑ, ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ, ΓΟΛΓΟΘΑ, ΑΝΑΣΤΑΣΗ )
Αγία και μεγάλη Εβδομάδα. Η Εβδομάδα αυτή ονομάζεται Μεγάλη όχι γιατί είναι σε διάρκεια μεγαλύτερη από τις άλλες αλλά γιατί κατά τη διάρκειά της συνέβησαν μεγάλα και συγκλονιστικά για την ανθρωπότητα γεγονότα. Ο Κύριος και Θεός μας από την πολλή του αγάπη για τον άνθρωπο σταυρώνεται για να σώσει με τη δική Του σταυρική θυσία τη δική μας φθαρτή φύση. Και με την ανάστασή του ανασταίνει τον άνθρωπο από το βούρκο της αμαρτίας, η οποία του είχε γίνει σύμφυτη από τότε που αμάρτησαν οι πρωτόπλαστοι. Ας παρακολουθήσουμε λοιπόν αυτή τη σταυροαναστάσιμη πορεία του Κυρίου μας.
Σάββατο Λαζάρου: Ο φίλος του Κυρίου μας Λάζαρος πεθαίνει στη Βηθανία. Έχει 4 μέρες πεθαμένος και το σώμα του είχε ήδη αρχίσει να αποσυντίθεται. Οι αδελφές του Μάρθα και Μαρία περίλυπες παρακαλούν τον Κύριο. Γι’αυτό όπως μας λέει ο Θεοφάνης Κεραμέως ο Κύριος στην περίπτωση του Λαζάρου φωνάζει με δυνατή φωνή γιατί έπρεπε να καλέσει πίσω την ψυχή του πεθαμένου από μακριά .Είχε ήδη 4 μέρες που η ψυχή είχε απομακρυνθεί από το σώμα. Μια θαυμαστή ανάσταση νεκρού έχουμε εδώ λοιπόν, προμήνυμα της μεγάλης και ενδόξου Αναστάσεως του Κυρίου.
Κυριακή των Βαΐων: Ο Επιφάνειος επίσκοπος Κύπρου περιγράφει πολύ χαρακτηριστικά τα γεγονότα της ημέρας: «Μ’ αυτό τον τρόπο έγινε ο ερχομός του Δεσπότου στη Σιών όταν ήλθε πάνω σε πουλάρι. Ολόψυχοι όλοι οι χορείες των Πατέρων, οι συνάξεις των δικαίων, οι ψυχές των προφητών, τα παιδιά των Εβραίων, τα νήπια που έφερναν οι μητέρες, τα πλήθη των Αγγέλων. Και άλλοι άπλωναν φτερά, άλλοι κρατούσαν βάγια, άλλοι ακολουθούσαν, άλλοι έλυναν το πουλάρι και άλλοι έστρωναν τους χιτώνες, άλλοι άνοιγαν τις πύλες και άλλοι καθάριζαν τους δρόμους, άλλοι στόλιζαν το πουλάρι, άλλοι κήρυτταν τη νίκη, άλλοι έλεγαν προς τα νήπια: «Δοξολογήστε παιδιά τον Κύριο»και τα νήπια αποκρίνονταν
«Ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου.»
Μ. Δευτέρα: Η παραβολή της ξηρανθείσης συκής: Η συκιά είναι η φύση της ανθρωπότητος. Ο καρπός της συκιάς είναι γλυκός, τα φύλλα όμως τραχειά και άχρηστα και έτοιμα για κάψιμο. Όμως και η φύση της ανθρωπότητος είχε γλυκύτατο τον καρπό της αρετής και είχε εντολή από τον Θεό να καρποφορεί. Επειδή όμως απέκτησε ακαρπία στην αρετή, έβγαλε τα τραχειά φύλλα.
Μ. Τρίτη: Η παραβολή των 10 Παρθένων: Ήσαν 10 παρθένες ,οι 5 φρόνιμες και οι 5 μωρές. Οι φρόνιμες είχαν λάδι, οι μωρές όμως όχι και έσβησαν τα λυχνάρια τους και τότε ζήτησαν οι μωρές από τις φρόνιμες λάδι. Εκείνες όμως περίμεναν το νυμφίο και δεν τους έδωσαν. Η φωτιά της παραβολής συμβολίζει την παρθενία ενώ το λάδι την ελεημοσύνη. Και όπως η φωτιά χωρίς λάδι σβήνει, έτσι και η παρθενία αν δεν έχει ελεημοσύνη σβήνει. Έτσι και εκείνες που είχαν την παρθενία δεν είχαν όμως ελεημοσύνη έμειναν έξω από το νυμφώνα του Χριστού.
Μ. Τετάρτη: Η αμαρτωλή γυναίκα που άλειψε τον Κύριο με μύρο: Μια πόρνη γυναίκα μπαίνει στο σπίτι όπου βρίσκεται ο Κύριος και με συντριβή καρδίας βρέχει τα πόδια του με τα δάκρυά της. Δάκρυσε βέβαια γιατί είχε γελάσει στην προηγούμενη ζωή της πολύ και τώρα με τα καλά δάκρυα ξέπλυνε το κακό γέλιο και με τις σταλαγματιές των ματιών ξέπλυνε το ρύπο του προσώπου, ώστε με εκείνα που αμάρτησε μ’ αυτά και να απολογηθεί.
Μ. Πέμπτη: Ο Ιούδας, μαθητής του Κυρίου ,τον παραδίδει στα χέρια των ανόμων. Τι άραγε έλειψε από τον Ιούδα; Μήπως δεν έπλυνε και τα δικά του πόδια ο Κύριος όπως και των άλλων μαθητών; Και όμως πωλεί τον Διδάσκαλο για τριάκοντα αργύρια. Η φιλαργυρία τον ωθεί σ’ αυτό το φοβερό έγκλημα που τελικά δεν καταφέρνει να αντέξει: Οδηγείται στην κρεμάλα αυτοβούλως πιστεύοντας ότι έτσι θα εξαλείψει τις τύψεις που τον κατατρέχουν. Πόσο εύκολο άραγε είναι αυτό να το πετύχει;
Μ. Παρασκευή- Μ. Σάββατο: Λέει σε σχετική του ομιλία ο Άγιος Πρόκλος Κων/λεως: « Όπως συμβαίνει σε θάνατο βασιλιά που σταματά στις πόλεις κάθε τι χαρούμενο, έτσι και σήμερα όλη η κτίση αρνείται τη λαμπρότητά της. Ο ουρανός ντύθηκε με μαύρο σκοτάδι. Ο ήλιος κρύφτηκε μαζεύοντας τις ακτίνες του. Τα άστρα μετακινήθηκαν από τη φυσική τους θέση. Η γη θρηνώντας έσχισε τις πέτρες. Πως τολμά το Πάθος να αγγίξει τον απειροτέλειο Θεό; Πως δεν ντράπηκαν οι σταυρωτές και δεν θυμήθηκαν τις ενέργειές Σου; Ω, τι κάθοδος στον Άδη που γίνεται η γέφυρα για όσους πέθαναν από την αρχή να αναστηθούν!»
Κυριακή του Πάσχα: Η ζωηφόρος και Αγία Ανάσταση του Κυρίου μας: «Θανάτου εορτάζωμεν νέκρωσιν, Άδου την καθαίρεσιν». Με την εκ νεκρών ανάσταση του Χριστού μας καταργείται για πάντα η φθορά, ο θάνατος, η αμαρτία. Ο άνθρωπος ζωοποιείται, ανακαινούται, γίνεται αναγεννημένος και αναστημένος άνθρωπος. Μας χάρισε ο Θεάνθρωπος την αιώνια ζωή. Τι άλλο ήθελε άραγε το ανθρώπινο γένος; Ποια μεγαλύτερη τιμή να κάνει «ο τα πάντα δημιουργήσας Θεός» σε μας τα πλάσματα Του, που τόσο ανώτερα από κάθε Του άλλο δημιούργημα μας έκανε; «Ο Άδης επικράνθη, νηστεύσαντες και μη νηστεύσαντες ευφράνθητε σήμερον» φωνάζει ο χρυσορρήμων Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος στον περίφημο κατηχητικό του λόγο. Όλοι δικαιούνται να πάρουν μέρος στο μεγάλο πανηγύρι. Στην «Εορτή των Εορτών», στο «πανηγύρι των πανηγύρεων». Σήμερα τα «άνω τοις κάτω συνεορτάζει και τα κάτω τοις άνω συνομιλεί». Η γη που για τρεις μέρες είχε στα σπλάχνα της τον Αχώρητο Θεό δεν αντέχει να Τον κρατήσει άλλο αφού δεν είναι δυνατόν ο Αθάνατος να παραμείνει θνητός. Γι’ αυτό και Τον αφήνει να επιστρέψει εκεί όπου είναι η θέση των καθαρών στην ψυχή και στην καρδιά: Στην Βασιλεία των Ουρανών, στον Παράδεισο εκεί όπου αν αξιωθούμε Του Θείου ελέους να πάμε θα απολαύσουμε « α οφθαλμός ουκ είδε και ά ητοίμασε ο Κύριος τοις αγαπώσιν Αυτόν». «Μνήσθητι μου Κύριε εν τη Βασιλεία Σου » είπε ο ληστής και έγινε ο πρώτος πολίτης του Παραδείσου. Ας το πούμε και εμείς και να είμαστε σίγουροι ότι ο Αναστάς Κύριος θα μας πάρει μαζί Του στη Βασιλεία Του. Αμήν, ναι έρχου Κύριε Ιησού……
ΜΑΡΘΑ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΥ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ-ΜΟΥΣΙΚΟΣ
ΩΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Κάθε μέρα και κάθε περίοδος του κάθε έτους είναι πάντοτε «καιρός ευπρόσδεκτος, ημέρα σωτηρίας». Την μεγάλην αυτήν αλήθεια μας την υπενθυμίζει ζωηρότερα η περίοδος της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Η Αγία μας εκκλησία από την αρχή της Μ. Τεσσαρακοστής μας αναγγέλλει ότι «το στάδιο των αρετών ηνέωκται» και μας καλεί να αναλάβωμεν «την πανοπλίαν του σταυρού» δια να νικήσωμεν εις τους στίβους των πνευματικών αγώνων, και «οι νομίμως αθλούντες δικαίως στεφανούνται παρά του παμβασιλέως Χριστού».
Αδελφοί μου ας μην αφήσωμεν, λοιπόν να παρέλθει χωρίς ωφέλεια και η εφετινή περίοδος της Μ. Τεσσαρακοστής. Ας απευθύνει έκαστος από ημάς εις εαυτόν την θαυμάσιαν εκείνη προτροπή του υμνωδού: « ψυχή μου, ψυχή μου ανάστα τι καθεύδεις; Το τέλος εγγίζει και μέλλεις θορυβείσθαι. Ανάνηψον ουν, ίνα φείσηταί σου Χριστός ο Θεός, ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών». Ας θελήσωμεν να χρησιμοποιήσωμεν την Αγίαν αυτήν περίοδον όσο το δυνατόν εντατικότερον προς πνευματικήν ωφέλειαν, ώστε, περισσότερον αναγεγεννημένοι και συνδεδεμένοι με τον Κύριον να προσκυνήσωμεν τα άγια Αυτού πάθη και να εορτάσωμεν «εν καινότητι ζωής» και την λαμπροφόρον αγίαν Ανάστασίν του.
π. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ
Α΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ (ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ):
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ.
Για περισσότερο από ένα αιώνα (727μΧ-843μΧ) η Βυζαντινή αυτοκρατορία συγκλονίστηκε από την εικονομαχία. Πιο συγκεκριμένα οι έριδες αναφορικά με την τιμή των ιερών εικόνων διεξήχθησαν σε δύο περιόδους. Η πρώτη ξεκινά από το 727 μΧ και περατώνεται το 787 μΧ με την συγκρότηση της εβδόμης (7ης) Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια της Βιθυνίας. Η δεύτερη άρχεται από το 813 για να τερματιστεί τριάντα χρόνια αργότερα με την Σύνοδο του 843, η οποία επικύρωσε τις αποφάσεις των εβδόμης Οικουμενικής Συνόδου και αναστήλωσε τις ιερές εικόνες. Ο τελικός θρίαμβος της Εκκλησίας εναντίον των εικονομάχων καθιερώθηκε να εορτάζεται την πρώτη Κυριακή της Μ. Τεσσαρακοστής, η οποία χαρακτηρίστηκε Κυριακή της Ορθοδοξίας. Γιατί όμως η επικράτηση των εικονοκλαστών θα κατεδάφιζε εκ θεμελίων την Ορθοδοξία στα όρια της Βυζαντινής επικράτειας; Στις γραμμές που θα ακολουθήσουν θα αναφέρουμε δύο από τους κυριότερους λόγους.
Κατ’ αρχήν η Εκκλησία στο Βυζάντιο κινδύνευσε άμεσα από τις καισαροπαπικές αξιώσεις και επιδιώξεις της δυναστείας των Ισαύρων. Είναι χαρακτηριστική η περίφημη ρήση του αυτοκράτορα Λέοντος του Γ «Βασιλεύς ειμί και ιερεύς» δηλαδή «είμαι Βασιλιάς και ιερέας»!!!!!! Σύμφωνα με τον Καθηγητή Βλάση Φειδά στην εικονομαχική ψευδοσύνοδο που πραγματοποιήθηκε στο παλάτι της Ιερείας « οι δε Βασιλείς υμνήθηκαν από τα μέλη της εικονομαχικής συνόδου ως Θεόπνευστες Εκκλησιαστικές αυθεντίες και μάλιστα ως εφάμιλλοι των αποστόλων» (σ.σ. οι υπογραμμίσεις είναι δικές μας). Και μόνο τα παραπάνω είναι αρκετά για να καταδείξουν τους κινδύνους που εγκυμονούσαν, για την επιβίωση της Ορθοδοξίας στο Βυζάντιο, από την εφαρμογή της άκρατης και άκριτης καισαροπαπικής πολιτικής των εικονομάχων αυτοκρατόρων.
Υπάρχει όμως και μια άλλη παράμετρος εξίσου σοβαρή η οποία υφέρπει στηδιαμάχη για τις ιερές εικόνες. Όπως επισημαίνει ο Καθηγητής Παναγιώτης Χρήστου η εικονοκλαστική έριδα « απετέλει τρόπον τινά επίθεσιν του πνεύματος της ανατολής κατά του Ελληνοχριστιανικού πνεύματος του Βυζαντίου». Αυτή «η επίθεση του πνεύματος της ανατολής» έχει οπωσδήποτε πολλές προεκτάσεις. Εμείς στα περιορισμένα όρια του παρόντος άρθρου θα αναφερθούμε στην βασικότερη.
Πίσω από την άρνηση των εικονοκλαστών να αποδεχτούν την δυνατότητα της εξεικόνισης του Χριστού υποκρυπτόταν ο μονοφυσιτισμός. Ο Κωνσταντίνος Ε΄, ο δριμύτερος πολέμιος των αγίων εικόνων, ήταν αναντίλεκτα έντονα επηρεασμένος από τις μονοφυσιτικές αντιλήψεις. Αναφορικά με το ζήτημα αυτό ο Γεώργιος Οστρογκόφσκυ παρατηρεί: «Η εικονοκλαστική διδασκαλία συγγενεύει στην πιο ακραία της διατύπωση με τον μονοφυσιτισμό και στην ουσία οι πραγματείες του Κωνσταντίνου, ο οποίος εκπροσωπούσε την πιο ριζοσπαστική άποψη των εικονομάχων, δείχνουν απροκάλυπτες μονοφυσιτικές τάσεις». Είναι λοιπόν παραπάνω από βέβαιο ότι η Εκκλησία, με τους ανυποχώρητους αγώνες της σχετικά με την δυνατότητα της εξεικόνισης του Χριστού, διέσωσε το δόγμα της ασύγχητης, άτρεπτης , αδιαίρετης και αχώριστης ένωσης των δύο φύσεων του Θεανθρώπου.
Χάρη στο αγωνιστικό φρόνημα των μελών της Εκκλησίας, στη διάρκεια της εικονομαχικής έριδας, αποσοβήθηκαν τόσο ο Καισαροπαπισμός όσο και ο υποκρυπτόμενος μονοφυσιτισμός των αιρετικών εικονοκλαστών αυτοκρατόρων. Όμως η διαπάλη ανάμεσα στην Εκκλησία και τον κόσμο, ο οποίος «κείται εν τω πονηρώ» είναι διαιώνια και διαχρονική. Και σήμερα υπάρχουν εχθροί της Ορθοδοξίας οι οποίοι προσπαθούν να αλώσουν την Εκκλησιαστική μας συνείδηση. Το αγωνιστικό φρόνημα, που έδειξαν τότε τα συνειδητά μέλη της Εκκλησίας, θα πρέπει να μας εμπνέει προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις των ποικιλώνυμων αιρέσεων, θρησκειών, αντιχριστιανικών ιδεολογιών και γενικότερα οτιδήποτε έρχεται σε αντίθεση με την Εκκλησιαστική διδαχή.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΦΩΤΕΙΝΟΣ
ΘΕΟΛΟΓΟΣ
Β΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ : (ΑΓ. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ)
Ο ΑΓΙΟΣ ΚΑΙ Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ
Ο θείος αυτός πατέρας, καταγόταν από την Aσία και ανετράφη από παιδί στην βασιλική αυλή της Κωνσταντινούπολης. Ο πατέρας του Κωνσταντίνος ήταν μέλος της αυτοκρατορικής συγκλήτου, διδάσκαλος του εγγονού του Βασιλέως, αλλά και αυτού του ιδίου του Βασιλέως. Ήταν ευλαβέστατος και είχε αδιάλειπτη νοερά προσευχή. Συνδεόταν με αγίους ανθρώπους, ασκητές και μοναχούς και συνέδεσε μαζί τους και τα παιδιά του. Έφυγε από την πρόσκαιρη αυτή ζωή, όταν ο Γρηγόριος ήταν μόλις επτά ετών. Όταν απέθνησκε, η σύζυγός του του είπε να παρακαλέση τον αυτοκράτορα να θέση υπό την φροντίδα του τα παιδιά τους, αλλά εκείνος απάντησε ότι θα παρακαλέση την Βασίλισσα των Ουρανών, να τα θέση Αυτή υπό την προστασία της. Πραγματικά, η Παναγία προστάτευε τον άγιο Γρηγόριο σε όλη του την ζωή. Η προστασία ήταν σε τέτοιο βαθμό, ώστε ο Άγιος πρίν αρχίση την μελέτη του γονάτιζε τρείς φορές μπροστά στην εικόνα της και έλεγε μιά προσευχή. Όταν το έκανε αυτό μπορούσε να συγρατήση τα όσα διάβαζε. Άν όμως καμμιά φορά ξεχνούσε να κάνη την προσευχή του, τότε δεν μπορούσε να μνημονεύση και να απαγγείλη τα όσα μελετούσε.
Τελείωσε τις σπουδές του στη φιλοσοφία, ρητορική και φυσική. Στη λογική, κατά την
αποφοιτήριο διάλεξή του ενώπιον του αυτοκράτορα και των αξιωματούχων, ο πρύτανης του πανεπιστημίου ανεφώνησε με θαυμασμό ότι αν ήταν παρών και ο ίδιος Aριστοτέλης θα τον επαινούσε.
Μετά τις σπουδές του όμως, απέρριψε τη προσφορά υψηλών αξιωμάτων του αυτοκράτορα, εγκατέλιψε τα βασίλεια και από είκοσι χρονών ασκήτευσε στο Άγιον Όρος. Πρώτα στην Λαύρα του Βατοπεδίου κατόπιν στη Λαύρα του Αθανασίου καθώς και στην ερημική τοποθεσία Γλωσσία, σημερινή Προβάτα. Ανεχώρησε από το Όρος για τα Ιεροσόλυμα, αλλά στην Θεσσαλονίκη είδε σε όραμα τον Άγιο Δημήτριο που του απαίτησε να μείνει και να μονάσει εκεί κοντά. Εμόνασε τότε στη Βέροια και τριάντα χρονών έγινε ιερέας. Εκεί πλήθη μοναχών και λαϊκών προσέτρεχαν να τον συμβουλευθούν. Μετά πέντε χρόνια και λόγω εισβολής των Σέρβων επέστρεψε στον Άθωνα σε κοντινό κελί της Μεγίστης Λαύρας, όπου έφθασε σε μεγάλα ύψη φωτισμού και εκεί σε όραμα έλαβε εντολή να ασχοληθεί με δογματικά θέματα. Κατόπιν λόγω της φήμης του αναγκάσθηκε να γίνει ηγούμενος για ένα χρόνο στη μονή Εσφιγμένου. Αργότερα έγινε και αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης για δώδεκα χρόνια, αλλά μόνο στα μισά παρέμεινε λόγω περιπετειών, από τη δράση του, μέχρι και φυλακής.
Παραστάθηκε στις συγκροτηθείσες συνόδους του 1341 και 1347 και πολέμησε τις κακοδοξίες των δυτικόφρονων Βαρλαάμ και Ακινδύνου.
Έγραψε πολλά θεολογικά συγγράμματα ιδιαίτερα δογματικά για να καταπολεμήσει τους αιρετικούς, όπως περί του Αγίου Πνεύματος, καθώς και επιστολές στους αντιησυχαστές, επίσης διάφορα ομολογιακά κείμενα. Είναι ο θεολόγος της χάριτος, του ακτίστου φωτός.
Μετά στασιμότητα πολλών αιώνων ο Γρηγόριος πέτυχε να ανανεώσει την θεολογική ορολογία και να δώσει νέες κατευθύνσεις στη θεολογική σκέψη. Ξεκίνησε από προσωπικές εμπειρίες και απέδειξε ότι το έργο της θεολογίας είναι ασύγκριτα ανώτερο από της φιλοσοφίας και επιστήμης. Αξιολογεί την έξω σοφία ως περιορισμένη, αναφέροντας δύο γνώσεις, την θεία και την ανθρώπινη και δύο Θεϊκά δώρα, τα φυσικά για όλους και τα υπερφυσικά ή πνευματικά που δίδονται όποτε θέλει ο Θεός και μόνο στους καθαρούς και αγίους, στους τελείους. Η θεολογία ολοκληρώνεται δια της θεοπτίας.
Οι αντίπαλοι του Παλαμά πίστευαν στο χωρίο του Ιωάννου ότι <<τον Θεόν ουδείς εώρακε πώποτε>> και κατηγορούσαν τους μοναχούς που είχαν θεοπτία, ως ομφαλοσκόπους. Ο Γρηγόριος αντέτεινε ότι ο Κύριος είπε: <<οι καθαροί στην καρδία τον Θεόν όψονται>> (Ματθ. 5,8). Θεμελιώδης προσφορά του Γρηγορίου στην θεολογία είναι η διάκρισις στην ουσία και ενέργεια του Θεού. Η ύπαρξη του Θεού συνίσταται σε δύο. Στην ουσία Του, η οποία είναι άκτιστη, ακατάληπτη και αυθύπαρκτη και ονομάζεται κυριολεκτικά θεότης (εδώ αναφέρεται το ουδείς εώρακε) και στις ενέργειές Του, οι λεγόμενες ιδιότητες ή προσόντα που είναι μεν άκτιστες, αλλά καταληπτές. Άλλο λοιπόν η θεότης και άλλο η βασιλεία, η αγιότης κ.λ.π. Ο άνθρωπος είναι μίγμα δύο διαφόρων κόσμων και συγκεφαλαιώνει όλη την κτίση. Ακολουθώντας την Πατερική γραμμή σε σύγκριση με τη πλατωνική και βαρλααμική ανθρωπολογία, θεωρεί ότι το σώμα του ανθρώπου δεν είναι πονηρό, αλλά αποτελεί κατοικία του νου, αφού μάλιστα καθίσταται και του Θεού κατοικία, έτσι μαζί με τη ψυχή καθιστά τον άνθρωπο ενιαίο και αδιάσπαστο σύνολο. Η αναγέννηση του ανθρώπου γίνεται με το βάπτισμα και η ανακαίνιση με την θεία Ευχαριστία. Είναι τα δύο θεμελιώδη μυστήρια, της θείας οικονομίας.
Το ουσιωδέστερο στοιχείο της διδασκαλίας του αγίου Γρηγορίου Παλαμά συνίσταται στην ανύψωση του ανθρώπου υπεράνω αυτού του κόσμου. Η εμπειρία της θεώσεως είναι δυνατή από εδώ με την παράδοξο σύνδεση του ιστορικού με του υπεριστορικού. Το φως που είδαν οι μαθητές του Χριστού στο Θαβώρ, το φως που βλέπουν οι καθαροί ησυχαστές σήμερα και η υπόστασις των αγαθών του μέλλοντος αιώνος αποτελούν τις τρείς φάσεις ενός και του αυτού πνευματικού γεγονότος, σε μια υπερχρόνια πραγματικότητα.
Προβάλλει λοιπόν η Εκκλησία την μνήμη του στη δεύτερη Κυριακή, ως συνέχεια, τρόπον τινά και επέκταση της πρώτης Κυριακής, της Ορθοδοξίας. Η μνήμη του αγίου Γρηγορίου Παλαμά είναι ένα είδος δευτέρας <<Κυριακής της Ορθοδοξίας>>
Κοιμήθηκε σε ηλικία 63 χρονών στις 14 Νοεμβρίου από ασθένεια και αγιοποιήθηκε σύντομα. Το ιερό του λείψανο σώζεται σήμερα στη μητρόπολη της Θεσσαλονίκης.
Δ. ΓΑΒΡΙΗΛ
ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΧΗΜΕΙΑΣ
Γ΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ : (ΣΤΑΥΡΟΠΡΟΣΚΥΝΗΣΕΩΣ)
ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ
Την τρίτη Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής η Εκκλησία μας προβάλλει ενώπιόν μας προς προσκύνηση τον Τίμιον και Ζωοποιόν Σταυρόν. Ποια είναι όμως η σημασία της εορτής αυτής στη μέση περίπου της Μεγάλης Τεσσαρακοστής;
Όπως αναφέρεται και στο «Ωρολόγιο» η πραγματοποίηση κάθε κοπιαστικού έργου έχει μεγάλη δυσκολία και το μέγεθος αυτής φαίνεται στο μέσο του έργου γιατί η κόπωση που έχει δημιουργηθεί μέχρι τότε φέρνει την αδυναμία και ακολούθως η αδυναμία κάνει πιο δύσκολη τη διεκπεραίωση του υπόλοιπου έργου. Επειδή λοιπόν και εμείς φτάνουμε με τη θεία χάρη στη μέση αυτού του δρόμου της νηστείας όπου μας περικυκλώνει η αδυναμία και η δυσκολία αυξάνει, γι’ αυτό η Εκκλησία μας προβάλλει σε μας ως το πιο ισχυρό βοήθημα τον πανάγιο Σταυρό ο οποίος είναι η δύναμη των πιστών, το στήριγμα των δικαίων και η ελπίδα των αμαρτωλών. Έτσι, προσκυνώντας ευλαβικά το Σταυρό παίρνουμε τη θεία χάρη και τη δύναμη για την ολοκλήρωση του θείου αγώνα της νηστείας.
Ο Κωνσταντίνος Καλλίνικος έγραψε ότι μπροστά στο Σταυρό ο υπερήφανος διδάσκεται την ταπείνωση, ο εγωπαθής την αγάπη, ο φιλέκδικος την ανεξικακία, ο ανυπότακτος την υπακοή, ο φιλάρεσκος το αληθινό κάλλος, ο ποιμενάρχης την αυτοθυσία, ο δυστυχής την υπομονή και ο ευτυχής το έλεος. Έτσι κι εμείς στεκόμαστε αμίλητοι με δέος κάτω από το Σταυρό και προσευχόμαστε στον Κύριο για έλεος, συγχώρεση και βοήθεια στον υπόλοιπο δύσκολο δρόμο που μας περιμένει μέχρι να λάβουμε το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης του Κυρίου.
ΚΟΥΦΟΥ ΣΟΦΙΑ
ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΩΝ
Δ΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ :
(ΑΓ. ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ)
Η ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ
Η πορεία μας δια μέσου της Μ. Τεσσαρακοστής προς τα Άγια Πάθη και την Ανάσταση του Ιησού, μας φέρνει αβίαστα στο μυαλό, την αγία αυτή περίοδο, την πορεία που υποδεικνύει, δια μέσου ανάβασης της κλίμακας των αρετών προς θέωση και ανάσταση, ο Αγ. Ιωάννης της Κλίμακος.
Ο Άγιος αυτός Πατέρας προσέφερε τον εαυτό του στο Θεό ως μοναχός σε ηλικία μόλις δεκαέξι ετών στη μονή του όρους Σινά. Εκεί παιδαγωγήθηκε δεκαεννέα χρόνια από τον Γέροντά του και όταν εκείνος έφυγε από τη ζωή, ο άγιος επέλέξε τον αγώνα της ησυχαστικής ζωής, μένοντας ασκητής για σαράντα χρόνια στη τοποθεσία Θολάς (οχτώ χιλιόμετρα από τη μονή). Από αυτή δε τη διαμονή του στον ορατό τόπο, πορευόταν και κατευθυνόταν προς τον αόρατο Θεό. Τόσο λοιπόν αγαπήθηκε που κλίθηκε από τους μοναχούς της μονής του όρους Σινά, ως νέος Μωϋσής, να ανέβει δια της βίας στον ηγουμενικό θρόνο.
Όταν αργότερα ο ηγούμενος της μονής Ραϊθού, Ιωάννης, με επιστολή του παρακάλεσε τον καθηγούμενο των μοναχών του όρους Σινά να αναπτύξει με ευκρίνεια τα πρέποντα για την σωτηρία αυτών που διάλεξαν τη μοναχική ζωή, ο ίδιος με υπακοή και προς δόξα Θεού, «σκιαγραφεί απλά και απέριττα με το μελάνι του τα λόγια της ζωής». Ο επονομαζόμενος ως «πλάκες πνευματικαί» ασκητικός του λόγος είναι διαιρεμένος σε τριάντα κεφάλαια, που σαν βαθμίδες κλίμακας ανεβάζουν όσους τα ακολουθούν από τα «χαμηλότερα στα υψηλότερα» και εξαιτίας αυτού, το βιβλίο ονομάστηκε Κλίμακα.
Η Κλίμακα του Αγ. Ιωάννη του Σιναΐτη μας προβάλλει μία κλίμακα πνευματικών αρετών, που ξεκινά από τα «γήϊνα και φτάνει στα ουράνια», με το Θεό ακουμπισμένο επάνω στην άκρη της. Μία κλίμακα που ανεβάζει στον ουρανό, σώους και αβλαβείς από τις επιβουλές των δαιμόνων, όσους θέλουν και καταφέρνουν με τη βοήθεια του Θεού να αγωνίζονται με συνέπεια και προσευχή. Ας ζητήσουμε από τον Άγιο Πατέρα μας και αυτή
τη Μεγάλη και Αγία Τεσσαρακοστή, να μας ευλογήσει στον αγώνα μας για την κατάκτηση των αρετών που έχει σαν αρχή την «αποταγή» των γήϊνων και τέλος τον Θεό της αγάπης.
«Έφτασε καιρός, η των πνευματικών αγώνων αρχή, η κατά των δαιμόνων νίκη, η πάνοπλος εγκράτεια, η των αγγέλων ευπρέπεια, η προς Θεόν παρρησία, δι’ αυτής γαρ Μωϋσής γεγονε τω κτίστη συνόμιλος και φωνήν αοράτως εν ταις ακοαίς υπεδέξατο. Κύριε, δι’ αυτής αξίωσον και ημάς προσκυνήσαι σου τα Πάθη και την αγίαν Ανάστασιν, ως φιλάνθρωπος».
ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ
ΣΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ
Ε΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ : (ΟΣΙΑΣ ΜΑΡΙΑΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΙΑΣ) ΚΟΡΥΦΑΙΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ
Αν ο "Άσωτος Υιός", όπως τον γνωρίζουμε μέσα από την ομώνυμη παραβολή, είναι για μας, κατά τις πρώτες ημέρες του Τριωδίου, η θεωρητική πλευρά της πορείας του ανθρώπου από την αμαρτία στη μετάνοια, στην Ε΄ Κυριακή των Νηστειών βλέπουμε όλη αυτή τη διαδικασία, τον κοπιώδη και ανηφορικό δρόμο του γυρισμού, να παίρνει σάρκα και οστά, να γίνεται πράξη, στο πρόσωπο στο οποίο η Εκκλησία μας αφιέρωσε την Κυριακή αυτή: Την Οσία Μαρία την Αιγυπτία.
"Η Μετάνοια στην πράξη". Ένας άλλος τίτλος λοιπόν που μπορούμε να αποδώσουμε σε αυτήν την Κυριακή. Η μεταστροφή από μια ζωή βουτηγμένη κυριολεκτικά στο βόρβορο της αμαρτίας, από μια ψυχή που έζησε την πτώση στον έσχατο βαθμό, στη ζωή της αγιότητος, της ανοδικής προς τον ουρανό πορείας, της κοινωνίας με το Θεό, της ανείπωτης χαράς και αγαλλίασης στην αιώνια χαρά της Βασιλείας του Κυρίου μας.
Πλησιάζοντας λοιπόν στο τέλος της Μ. Τεσσαρακοστής, η Εκκλησία μας, μας δίνει ένα γερό ταρακούνημα, "προς διέγερσιν των ραθύμων και αμαρτωλών εις μετάνοιαν". Θέλοντας να μας βοηθήσει να κορυφώσουμε τους αγώνες μας , φέρνει μπροστά μας ένα ζωντανό παράδειγμα μετανοίας και σωτηρίας. Όχι πια με παραβολές μα με πρόσωπα
ζωντανά. Με μια θαυμαστή γυναικεία μορφή που ξεπέρασε τον ίδιο της τον εαυτό και
μπόρεσε να προχωρήσει από το "παρά φύσιν" στο "υπέρ φύσιν". Η Οσία Μαρία η Αιγυπτία από τον πλέον βρωμερό βούρκο της αμαρτίας, με μια ψυχή καταλεκιασμένη και καταπληγωμένη από τα πυρωμένα βέλη του πονηρού, αξιώθηκε με την ειλικρινή της μετάνοια και την υπεράνθρωπη άσκηση της, όχι μόνο να φτάσει τους μεγαλύτερους ασκητάς μα και να τους ξεπεράσει. Έγινε ανώτερη απ' τους μάρτυρες, τους ομολογητές, κι αυτούς ακόμη τους θαυματουργούς αγίους. Έφθασε τα μέτρα της τελειότητος.
Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ
Όσο όμως χαμηλά κι αν έχουμε πέσει, όσο πολλές κι αν είναι οι πληγές μας, ότι κι αν έχει συμβεί, πάντα υπάρχει η ελπίδα. Πάντα ο δρόμος για την επιστροφή και τη σωτηρία είναι ανοιχτός. Δεν υπάρχει αμαρτία (εκτός από την αμετανοησία) που να μην την παραβλέπει ο Θεός, δεν υπάρχει πτώση χωρίς ανόρθωση. Ο ι. Χρυσόστομος μας λέει ότι δεν είναι τόσο φοβερό το να πέσει κανείς. Αυτό σ' όλους μπορεί να συμβεί. Φοβερό είναι το να μην προσπαθήσεις να σηκωθείς. Να παραμένεις πεσμένος.
Αυτό μας τονίζεται μέσω της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας. ¨Έπεσε...Έπεσε στα έσχατα σημεία που μπορεί να φτάσει μια ψυχή. Όμως δεν νέκρωσε ολωσδιόλου τη συνείδηση της. Μπόρεσε τελικά να αντιληφθεί τη θέση της, να συναισθανθεί το μέγεθος και το βάρος της αποστασίας της, να λυπηθεί για την κατάντια της να πει κι αυτή το σωτήριο "αναστάσα πορεύσομαι προς τον πατέρα μου". "Η θλίψη της τότε μετατρέπεται σε αυτοκριτική, σε αυτομεμψία, σε αδυσώπητη καταδίκη της αμαρτωλής ψυχής, σε πύρινους ποταμούς δακρύων, σε πλήρη απόρριψη και περιφρόνηση του πρότερου βίου, σε άρνηση των παλαιών απολαύσεων και επιθυμιών, σε σταθερή απόφαση για πορεία προς την σωστή κατεύθυνση, χωρίς περιστροφές και παρεκκλίσεις, "ίνα Χριστόν κερδίσει". (Αρχιμαν. Νεκτάριος Ντόβας Μ. Τεσσαρακοστή. Σελ.153). "Αυτό ακριβώς είναι η μετάνοια: η οριακή γραμμή ανάμεσα στον παλαιό αμαρτωλό βίο και την νέα πορεία προς την Ζωή, τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό και Θεό μας. Η μετάλλαξη της ψυχής, η πνευματική μεταμόρφωση, η προοπτική της σωτηρίας, η αισιόδοξη ενατένιση προς τον ουρανό, και την αιωνιότητα. Η απόφαση για μια στροφή 180 μοιρών...".(Αρχιμαν. Νεκτάριος Ντόβας Μ. Τεσσαρακοστή. Σελ.153).
ΑΓΓΕΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ
(ΠΗΓΗ: π. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΛΕΝΤΑΣ, www.enoriaka.gr) ΣΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ :
ΜΕΤΑ ΒΑΪΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΔΩΝ
Την λεγόμενη Κυριακή των Βαΐων, μια Κυριακή προ της Αναστάσεως η Εκκλησία μας γιορτάζει την Είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα. Την προηγούμενη ημέρα, οι αδελφές του αναστημένου Λαζάρου, είχαν παραθέσει, δείπνο στον Κύριο και πολύς κόσμος είχε έρθει να δει τον Λάζαρο. Πολλοί πίστεψαν και σύσσωμοι την επόμενη μέρα, προπορευομένου του Ιησού, βάδιζαν προς τα Ιεροσόλυμα.
Όταν έφτασαν σε μία τοποθεσία πλησίον του όρους των Ελαιών, ο Κύριος έστειλε δύο μαθητές Του, σε ένα κοντινό χωριό, να του φέρουν, έναν «πώλον», δηλαδή ένα γαϊδουράκι μαζί με την τη μητέρα του, που ήταν δεμένα εκεί. Σ’ αυτό το γαϊδουράκι δεν είχε καθήσει κανείς έως τότε. Ο π. Ιωήλ Γιαννακόπουλος, παρατηρεί: «η ιερά χρήσις ζητεί καινουργή πράγματα. Ο Κύριος, όπως παρθένος ήτο η Θεοτόκος, εξ’ ης εγγενήθη, και καινός ο τάφος όπου ενεταφιάσθη, ούτω και επί του πώλου, επί του οποίου ουδείς άνθρωπος είχε καθήσει, επεθύμησε να καθήσει». Οι μαθητές αυθόρμητα έριξαν τα ρούχα τους πάνω στον πώλο για να καθίσει ο Δάσκαλός τους, τιμής ένεκεν ήθελαν να του προσφέρουν, ένα άνετο κάθισμα. Τον βοήθησαν να ανέβει και μέσα σ’ αυτή την μαγευτική απλότητα και φυσικότητα, φαίνεται η στενή ψυχική επαφή Δασκάλου και μαθητών. Η πομπή ξεκίνησε και τα πλήθη του λαού έστρωναν στον δρόμο τα ενδύματά τους, για να περάσει πάνω από αυτά ο Ιησούς. Άλλοι έκοβαν κλαδιά απ’ τα δέντρα και έστρωναν στο δρόμο.
Ο Κύριος φαινόταν ασυγκίνητος από όλη αυτή την δόξα και τις τιμές που του προσέφεραν, αλλά μόλις αντίκρισε την πόλη της Ιερουσαλήμ, ξέσπασε σε κλάμα και θρήνο, «έκλαυσεν επ’ αυτή λέγων…», εάν γνώριζες ποια σημασία έχει για τη σωτηρία σου η σημερινή μου επίσημη είσοδος θα φερόσουν διαφορετικά απ’ ότι θα φερθείς μετά από λίγες μέρες, εννοώντας το σταυρικό του μαρτύριο… «ήξουσι ημέραν επί σε και περιβαλούσι οι εχθροί σου, …και ούκ αφήσουσι εν σοί λίθον επί λίθω…»(Λουκ. ίθ, 42-44). Τόσα είχε προσφέρει ο Κύριος σ’ αυτόν τον λαό, τόσο τον αγάπησε, πώς να μην θρηνήσει για την αμετανοησία του;
Εν’ τω μεταξύ πλήθος κόσμου που είχε συγκεντρωθεί στα Ιεροσόλυμα για την γιορτή του Πάσχα, μόλις άκουσαν και είδαν την πομπή που ερχόταν, συνδυάζοντας το γεγονός της Ανάστασης του Λαζάρου που τους είχε συγκλονίσει, πίστεψαν πως αυτός είναι ο Μεσσίας. Πήραν λοιπόν κλαδιά από φοίνικες και άλλα δέντρα, και βγήκαν να τον προϋπαντήσουν.
Τον χαρακτήρα της Εισόδου του Κυρίου, δεν τον εννόησαν, ούτε οι μαθητές Του, ούτε το πλήθος του κόσμου. Όλοι τον θεώρησαν σαν εθνικό Λυτρωτή, τον Μεσσία, που θα τους έσωζε από τον Ρωμαϊκό ζυγό. Γι’ αυτό ζητωκραύγαζαν: «Ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος, ωσαννά εν τοις υψίστοις». Δηλαδή, σώσε μας λοιπόν, ευλογημένος να’ ναι αυτός που με τα θαύματά του, έδειξε μέχρι τώρα, ότι είναι απεσταλμένος του Θεού, σώσε μας ύψιστε Θεέ, εσύ που στον ουρανό έχεις ειρήνη και δόξα, γιατί σήμερα γη και ουρανός συμφιλιώνονται».
Όταν η πομπή εισήλθε στην πόλη, «εσείσθη πάση η πόλις λέγουσα»: «τις εστίν ούτος;». Ποιος είναι Αυτός; «οι δε όχλοι έλεγον»: αυτός είναι ο Ιησούς ο προφήτης «από την Ναζαρέτ της Γαλιλαίας». Ο Κύριος προχωρώντας μπήκε στον περίβολο του Ναού και ήλθαν χωλοί και τυφλοί και τους εθεράπευσε. Τα αγνά παιδιά αναφωνούσαν ό,τι άκουσαν από τους μεγάλους. «Ωσαννά τω υιώ Δαυίδ». Οι αρχιερείς και γραμματείς αγανάκτησαν και του είπαν: «ακούεις τι ούτοι λέγουσιν»; Και ο Ιησούς τους απαντά: «ναι», αλλά σείς ποτέ δεν διαβάσατε από τον ψαλμό «ότι εκ στόματος νηπίων και θηλαζόντων κατηρτίσω αίνον»;
Αυτά αναφέρουν οι Ευαγγελιστές Ματθαίος και Μάρκος. Κατά τον Ιωάννη Δαμασκηνό, το γαϊδουράκι που χρησιμοποίησε ο Κύριος, εσημείωνε τους εκ των εθνών χριστιανούς. Τα ρούχα όπου έριχναν εις την γη είναι οι αμαρτίες των εθνών, διότι εάν δεν απαλλαγή κάποιος από τις αμαρτίες του, πως θα δεχτεί τον Χριστό να κατοικήσει στην ψυχή του; «Όπως ένας άνθρωπος, όταν θέλει να διανύσει, ένα μακρύ δρόμο, και είναι ντυμένος με πολλά ρούχα, δεν μπορεί να τρέξει, εάν δεν βγάλει από πάνω του τα πολλά ρούχα, έτσι και ο άνθρωπος, αν δεν βγάλει από πάνω του τις αμαρτίες, δεν μπορεί να φτάσει στην βασιλεία των ουρανών».
Η γιορτή της Βαϊφόρου, μας δίνει το μήνυμα, ότι όσοι δεν αγωνιστήκαμε σωστά, μέσα στην αγία Σαρακοστή με τις αρετές της νηστείας και της αγάπης, έστω και τώρα που ετοιμαζόμαστε για την εβδομάδα των Αγίων Παθών του Κυρίου, να διορθώσουμε τον εαυτό μας, για να εορτάσουμε αξίως τα άγια Πάθη, και να φτάσουμε, εις την λαμπροφόρο ημέρα της Αναστάσεως.
ΦΑΝΗΣ ΚΛΩΝΗΣ
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΩΝ
ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
( Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΒΗΘΑΝΙΑ, ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ, ΓΟΛΓΟΘΑ, ΑΝΑΣΤΑΣΗ )
Αγία και μεγάλη Εβδομάδα. Η Εβδομάδα αυτή ονομάζεται Μεγάλη όχι γιατί είναι σε διάρκεια μεγαλύτερη από τις άλλες αλλά γιατί κατά τη διάρκειά της συνέβησαν μεγάλα και συγκλονιστικά για την ανθρωπότητα γεγονότα. Ο Κύριος και Θεός μας από την πολλή του αγάπη για τον άνθρωπο σταυρώνεται για να σώσει με τη δική Του σταυρική θυσία τη δική μας φθαρτή φύση. Και με την ανάστασή του ανασταίνει τον άνθρωπο από το βούρκο της αμαρτίας, η οποία του είχε γίνει σύμφυτη από τότε που αμάρτησαν οι πρωτόπλαστοι. Ας παρακολουθήσουμε λοιπόν αυτή τη σταυροαναστάσιμη πορεία του Κυρίου μας.
Σάββατο Λαζάρου: Ο φίλος του Κυρίου μας Λάζαρος πεθαίνει στη Βηθανία. Έχει 4 μέρες πεθαμένος και το σώμα του είχε ήδη αρχίσει να αποσυντίθεται. Οι αδελφές του Μάρθα και Μαρία περίλυπες παρακαλούν τον Κύριο. Γι’αυτό όπως μας λέει ο Θεοφάνης Κεραμέως ο Κύριος στην περίπτωση του Λαζάρου φωνάζει με δυνατή φωνή γιατί έπρεπε να καλέσει πίσω την ψυχή του πεθαμένου από μακριά .Είχε ήδη 4 μέρες που η ψυχή είχε απομακρυνθεί από το σώμα. Μια θαυμαστή ανάσταση νεκρού έχουμε εδώ λοιπόν, προμήνυμα της μεγάλης και ενδόξου Αναστάσεως του Κυρίου.
Κυριακή των Βαΐων: Ο Επιφάνειος επίσκοπος Κύπρου περιγράφει πολύ χαρακτηριστικά τα γεγονότα της ημέρας: «Μ’ αυτό τον τρόπο έγινε ο ερχομός του Δεσπότου στη Σιών όταν ήλθε πάνω σε πουλάρι. Ολόψυχοι όλοι οι χορείες των Πατέρων, οι συνάξεις των δικαίων, οι ψυχές των προφητών, τα παιδιά των Εβραίων, τα νήπια που έφερναν οι μητέρες, τα πλήθη των Αγγέλων. Και άλλοι άπλωναν φτερά, άλλοι κρατούσαν βάγια, άλλοι ακολουθούσαν, άλλοι έλυναν το πουλάρι και άλλοι έστρωναν τους χιτώνες, άλλοι άνοιγαν τις πύλες και άλλοι καθάριζαν τους δρόμους, άλλοι στόλιζαν το πουλάρι, άλλοι κήρυτταν τη νίκη, άλλοι έλεγαν προς τα νήπια: «Δοξολογήστε παιδιά τον Κύριο»και τα νήπια αποκρίνονταν
«Ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου.»
Μ. Δευτέρα: Η παραβολή της ξηρανθείσης συκής: Η συκιά είναι η φύση της ανθρωπότητος. Ο καρπός της συκιάς είναι γλυκός, τα φύλλα όμως τραχειά και άχρηστα και έτοιμα για κάψιμο. Όμως και η φύση της ανθρωπότητος είχε γλυκύτατο τον καρπό της αρετής και είχε εντολή από τον Θεό να καρποφορεί. Επειδή όμως απέκτησε ακαρπία στην αρετή, έβγαλε τα τραχειά φύλλα.
Μ. Τρίτη: Η παραβολή των 10 Παρθένων: Ήσαν 10 παρθένες ,οι 5 φρόνιμες και οι 5 μωρές. Οι φρόνιμες είχαν λάδι, οι μωρές όμως όχι και έσβησαν τα λυχνάρια τους και τότε ζήτησαν οι μωρές από τις φρόνιμες λάδι. Εκείνες όμως περίμεναν το νυμφίο και δεν τους έδωσαν. Η φωτιά της παραβολής συμβολίζει την παρθενία ενώ το λάδι την ελεημοσύνη. Και όπως η φωτιά χωρίς λάδι σβήνει, έτσι και η παρθενία αν δεν έχει ελεημοσύνη σβήνει. Έτσι και εκείνες που είχαν την παρθενία δεν είχαν όμως ελεημοσύνη έμειναν έξω από το νυμφώνα του Χριστού.
Μ. Τετάρτη: Η αμαρτωλή γυναίκα που άλειψε τον Κύριο με μύρο: Μια πόρνη γυναίκα μπαίνει στο σπίτι όπου βρίσκεται ο Κύριος και με συντριβή καρδίας βρέχει τα πόδια του με τα δάκρυά της. Δάκρυσε βέβαια γιατί είχε γελάσει στην προηγούμενη ζωή της πολύ και τώρα με τα καλά δάκρυα ξέπλυνε το κακό γέλιο και με τις σταλαγματιές των ματιών ξέπλυνε το ρύπο του προσώπου, ώστε με εκείνα που αμάρτησε μ’ αυτά και να απολογηθεί.
Μ. Πέμπτη: Ο Ιούδας, μαθητής του Κυρίου ,τον παραδίδει στα χέρια των ανόμων. Τι άραγε έλειψε από τον Ιούδα; Μήπως δεν έπλυνε και τα δικά του πόδια ο Κύριος όπως και των άλλων μαθητών; Και όμως πωλεί τον Διδάσκαλο για τριάκοντα αργύρια. Η φιλαργυρία τον ωθεί σ’ αυτό το φοβερό έγκλημα που τελικά δεν καταφέρνει να αντέξει: Οδηγείται στην κρεμάλα αυτοβούλως πιστεύοντας ότι έτσι θα εξαλείψει τις τύψεις που τον κατατρέχουν. Πόσο εύκολο άραγε είναι αυτό να το πετύχει;
Μ. Παρασκευή- Μ. Σάββατο: Λέει σε σχετική του ομιλία ο Άγιος Πρόκλος Κων/λεως: « Όπως συμβαίνει σε θάνατο βασιλιά που σταματά στις πόλεις κάθε τι χαρούμενο, έτσι και σήμερα όλη η κτίση αρνείται τη λαμπρότητά της. Ο ουρανός ντύθηκε με μαύρο σκοτάδι. Ο ήλιος κρύφτηκε μαζεύοντας τις ακτίνες του. Τα άστρα μετακινήθηκαν από τη φυσική τους θέση. Η γη θρηνώντας έσχισε τις πέτρες. Πως τολμά το Πάθος να αγγίξει τον απειροτέλειο Θεό; Πως δεν ντράπηκαν οι σταυρωτές και δεν θυμήθηκαν τις ενέργειές Σου; Ω, τι κάθοδος στον Άδη που γίνεται η γέφυρα για όσους πέθαναν από την αρχή να αναστηθούν!»
Κυριακή του Πάσχα: Η ζωηφόρος και Αγία Ανάσταση του Κυρίου μας: «Θανάτου εορτάζωμεν νέκρωσιν, Άδου την καθαίρεσιν». Με την εκ νεκρών ανάσταση του Χριστού μας καταργείται για πάντα η φθορά, ο θάνατος, η αμαρτία. Ο άνθρωπος ζωοποιείται, ανακαινούται, γίνεται αναγεννημένος και αναστημένος άνθρωπος. Μας χάρισε ο Θεάνθρωπος την αιώνια ζωή. Τι άλλο ήθελε άραγε το ανθρώπινο γένος; Ποια μεγαλύτερη τιμή να κάνει «ο τα πάντα δημιουργήσας Θεός» σε μας τα πλάσματα Του, που τόσο ανώτερα από κάθε Του άλλο δημιούργημα μας έκανε; «Ο Άδης επικράνθη, νηστεύσαντες και μη νηστεύσαντες ευφράνθητε σήμερον» φωνάζει ο χρυσορρήμων Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος στον περίφημο κατηχητικό του λόγο. Όλοι δικαιούνται να πάρουν μέρος στο μεγάλο πανηγύρι. Στην «Εορτή των Εορτών», στο «πανηγύρι των πανηγύρεων». Σήμερα τα «άνω τοις κάτω συνεορτάζει και τα κάτω τοις άνω συνομιλεί». Η γη που για τρεις μέρες είχε στα σπλάχνα της τον Αχώρητο Θεό δεν αντέχει να Τον κρατήσει άλλο αφού δεν είναι δυνατόν ο Αθάνατος να παραμείνει θνητός. Γι’ αυτό και Τον αφήνει να επιστρέψει εκεί όπου είναι η θέση των καθαρών στην ψυχή και στην καρδιά: Στην Βασιλεία των Ουρανών, στον Παράδεισο εκεί όπου αν αξιωθούμε Του Θείου ελέους να πάμε θα απολαύσουμε « α οφθαλμός ουκ είδε και ά ητοίμασε ο Κύριος τοις αγαπώσιν Αυτόν». «Μνήσθητι μου Κύριε εν τη Βασιλεία Σου » είπε ο ληστής και έγινε ο πρώτος πολίτης του Παραδείσου. Ας το πούμε και εμείς και να είμαστε σίγουροι ότι ο Αναστάς Κύριος θα μας πάρει μαζί Του στη Βασιλεία Του. Αμήν, ναι έρχου Κύριε Ιησού……
ΜΑΡΘΑ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΥ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ-ΜΟΥΣΙΚΟΣ
ΩΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Κάθε μέρα και κάθε περίοδος του κάθε έτους είναι πάντοτε «καιρός ευπρόσδεκτος, ημέρα σωτηρίας». Την μεγάλην αυτήν αλήθεια μας την υπενθυμίζει ζωηρότερα η περίοδος της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Η Αγία μας εκκλησία από την αρχή της Μ. Τεσσαρακοστής μας αναγγέλλει ότι «το στάδιο των αρετών ηνέωκται» και μας καλεί να αναλάβωμεν «την πανοπλίαν του σταυρού» δια να νικήσωμεν εις τους στίβους των πνευματικών αγώνων, και «οι νομίμως αθλούντες δικαίως στεφανούνται παρά του παμβασιλέως Χριστού».
Αδελφοί μου ας μην αφήσωμεν, λοιπόν να παρέλθει χωρίς ωφέλεια και η εφετινή περίοδος της Μ. Τεσσαρακοστής. Ας απευθύνει έκαστος από ημάς εις εαυτόν την θαυμάσιαν εκείνη προτροπή του υμνωδού: « ψυχή μου, ψυχή μου ανάστα τι καθεύδεις; Το τέλος εγγίζει και μέλλεις θορυβείσθαι. Ανάνηψον ουν, ίνα φείσηταί σου Χριστός ο Θεός, ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών». Ας θελήσωμεν να χρησιμοποιήσωμεν την Αγίαν αυτήν περίοδον όσο το δυνατόν εντατικότερον προς πνευματικήν ωφέλειαν, ώστε, περισσότερον αναγεγεννημένοι και συνδεδεμένοι με τον Κύριον να προσκυνήσωμεν τα άγια Αυτού πάθη και να εορτάσωμεν «εν καινότητι ζωής» και την λαμπροφόρον αγίαν Ανάστασίν του.
π. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου