Γιορτή Λήξης
της «Παρέας του Άη-Γιάννη»
Σεβασμιότατε,
Θεοφιλέστατε, Άγιε Πρωτοσύγκελε, σεβαστοί πατέρες, φίλοι και φίλες σας
καλωσορίζω κι εγώ από τη μεριά μου στη φετινή μας γιορτή λήξης των κατηχητικών
συνάξεων της Παρέας του Άη-Γιάννη. Πριν αρχίσω, θα ήθελα αρχικά να ευχαριστήσω
τον πατέρα Γεώργιο που μου έδωσε την ευκαιρία να ερευνήσω αυτό το θέμα. Ύστερα
από την εισήγηση της κυρίας Μαρίας Κωστοπούλου, η οποία μας παρουσίασε την
εικόνα της σημερινής κατάστασης που ζούμε, θα προσπαθήσω να σας επισημάνω όσο
το δυνατό καλύτερα τα αίτια που δημιούργησαν και συνεχίζουν να οδηγούν την
κοινωνία μας στη σημερινή της κατάσταση. Φυσικά τα περισσότερα από όσα θα
ειπωθούν παρακάτω αποτελούν σκέψεις Αγίων αλλά και σύγχρονων ιεροκυρήκων της
εκκλησίας μας.
Σίγουρα υπάρχουν πολλά που μπορεί
κάποιος να πει, ας γυρίσουμε όμως λίγο τον χρόνο πίσω και ας οδηγηθούμε στην
επανάσταση των Ελλήνων από τον Τουρκικό
ζυγό. Οι Έλληνες πολέμησαν με πάθος και θάρρος ενάντια σε ξένο σκληρό δυνάστη,
ώστε εμείς να μπορούμε σήμερα να απολαμβάνουμε την ελευθερία μας και ειδικά να
μπορούμε να λατρεύουμε ελεύθερα τον αληθινό Θεό. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι
πολεμούσαν πρώτα για του Χριστού την πίστη και ύστερα για την ελευθερία του
Γένους. Είναι βέβαια γνωστό, πως τον Ρωμιό, δηλαδή τον Έλληνα, αυτόν που τον
χαρακτήριζε ήταν η Ορθόδοξη πίστη και ύστερα η γλώσσα και τα έθιμα. Ύστερα, από
την ανεξαρτησία της Ελλάδας και την κυβέρνηση της χώρας από τον Ιωάννη
Καποδίστρια, ίσως και το μόνο πολιτικό που, κατά τη γνώμη μου, αγάπησε την
Ελλάδα, περνάμε σε μια συνεχόμενη κατρακύλα. Πώς όμως θα μου πείτε συνδέονται
αυτά που έχω πει ως τώρα με αυτά που ζούμε σήμερα; Συνδέονται, καθώς από τότε
που η Ελλάδα μπήκε σε ένα συνεχόμενο δανεισμό με την Ευρώπη γίνεται μια διαρκή προσπάθεια εκρίζωσης και εκθεμελίωσης πολλών
παραδεδομένων, τα οποία μέχρι τώρα θεωρούνταν αυτονόητα για τη ζωή μας. Από
κοινωνικής πλευράς επιχειρείται μία ανατροπή δεδομένων και δικαιωμάτων και μάλιστα
με ένα πρωτοφανές επιχείρημα. Τα απαιτούν τα μέτρα αυτά οι δανειστές μας.
Δηλώνουμε δηλαδή ότι είμαστε μία χώρα υπό κατοχή και εκτελούμε εντολές των κυρίαρχων-δανειστών
μας. Το ερώτημα το οποίο γεννάται είναι εάν οι απαιτήσεις τους αφορούν μόνο
οικονομικά και πολιτικά θέματα ή αφορούν και την πνευματική και πολιτιστική
φυσιογνωμία της Πατρίδας μας.
Από αυτά που ζούμε
σήμερα, φυσικά και καταλαβαίνουμε πως υπάρχει αλλοίωση των αξιών, γεγονός που
οφείλεται στην παραπάνω συνθήκη. Ζούμε σε
μια εποχή που το άσπρο γίνεται μαύρο, όχι μόνο στα λόγια ή στο σκεπτικό των
ανθρώπων, αλλά γίνεται και στο ίδιο το κράτος που νομοθετεί ενάντια όχι μόνο
στον Θεό, αλλά και στην ίδια την κοινωνία, φέρνοντας νόμους που αλλάζουν εξολοκλήρου
τα όσα ξέραμε μέχρι σήμερα και όλα αυτά γίνονται στο όνομα της ελευθερίας, της
ισότητας, της αγάπης και της δικαιοσύνης.
Χρησιμοποιούμε όμως στην
πραγματικότητα σωστά την έννοια της ελευθερίας; Τι είναι η ελευθερία στην
Ορθόδοξη Πίστη μας; Ελευθερία
είναι η βεβαίωση της πνευματικής αρχής μέσα στον άνθρωπο, η αποδέσμευσή του από
τη βιολογική αναγκαιότητά του και η μεταμόρφωσή του σε πρόσωπο, σε πνευματική
ποιότητα. Ελεύθερος δηλαδή με απλά λόγια είναι
αυτός που δεν είναι δέσμιος των παθών και του θελήματος του. Σήμερα, όμως,
ποιος άνθρωπος θεωρείται ελεύθερος; Αυτός ο οποίος μπορεί να κάνει αυτό που
θέλει, όποιο πάθος του αρέσει, χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν. Έχουμε
πάρει δηλαδή ίσως την πιο μεγάλη έννοια της Πίστης μας και την έχουμε εντελώς
αλλοιώσει. Την ελευθερία που έδωσε ο Θεός στον άνθρωπο την πήραμε και γίναμε
δούλοι του διάβολου, υποταχθήκαμε σε αυτόν, νομίζοντας πως έτσι είμαστε
πραγματικά ελεύθεροι. Βάλαμε την συνείδησή μας στο αθόρυβο, κάναμε την αμαρτία
σημαία και δρούμε σύμφωνα με το θέλημα μας, ό,τι θέλω ΕΓΩ!
Πού όμως μας έχει οδηγήσει αυτή η ελευθερία;
Στο να μπορώ ελεύθερα να σκοτώσω τη γυναίκα μου ή να κακοποιώ τα παιδιά μου ή
να αυτοκτονώ επειδή δεν μπορώ να αντιμετωπίσω και να διαχειριστώ όλα αυτά που
μου συμβαίνουν και αλλά γεγονότα που βλέπουμε και ακούμε καθημερινά. Όμως, ο
ορθόδοξος χριστιανικός τρόπος ζωής διαφέρει πολύ από το σύγχρονο πνεύμα της
εποχής. Οι Άγιοι περιγράφουν την ζωή αυτή ως έναν συνεχή αγώνα του ανθρώπου κατά
της υποδούλωσής του από τα πάθη. Δέχονται την θλίψη και τις ταλαιπωρίες και
προσπαθούν να στρέφουν τα μάτια προς τον Θεό και να εναποθέτουν τη ζωή τους σε
Αυτόν. Ζουν αυτή τη ζωή ως κάτι
προσωρινό και περιμένουν την μόνιμη ένωσή τους με τον Θεό. Ένας επισκέπτης του
Αγίου Πορφυρίου λέγει πως σε μια συνάντησή τους, του λέει ο Άγιος:
-Ξέρεις τὸ τροπάριο ποὺ λέει «Θανάτου ἑορτάζομεν
νέκρωσιν…»;
-Ναί, γέροντα,τὸ ξέρω.
-Πὲς το.
Ἄρχισε γρήγορα-γρήγορα:
«Θανάτου ἑορτάζομεν νέκρωσιν, Ἅδου τὴν
καθαίρεσιν, ἄλλης βιοτῆς, τῆς αἰωνίου, ἀπαρχήν˙ καὶ σκιρτῶντες ὑμνοῦμεν τὸν αἴτιον,
τὸν μόνον εὐλογητὸν τῶν πατέρων Θεὸν καὶ ὑπερένδοξον».
-Τὸ κατάλαβες; ἐρωτᾶ ὁ Ἅγιος.
-Ἀσφαλῶς τὸ κατάλαβα.
Νόμισε, πὼς τον ρωτάει γιὰ τὴν ἑρμηνεία του. Ἔκανε
ο Άγιος μὶα ἀπότομη κίνηση τοῦ χεριοῦ του καὶ τοῦ εἶπε:
Τίποτε δέν κατάλαβες! Ἐσὺ τὸ εἶπες σὰν βιαστικὸς
ψάλτης… Ἄκου τὶ φοβερὰ πράγματα λέει αὐτὸ τὸ τροπάριο:
Ὁ Χριστὸς μὲ τὴν Γέννησή Του καὶ μὲ τὴν Ἀνάστασή
Του δὲν μᾶς πέρασε ἀπέναντι ἀπὸ ἕνα ποτάμι, ἀπὸ ἕνα ρῆγμα γῆς, ἀπὸ μιὰ διώρυγα,
ἀπὸ μιὰ λίμνη ἤ ἀπὸ τὴν Ἐρυθρὰ Θάλασσα. Μᾶς πέρασε ἀπέναντι ἀπὸ ἕνα χάος, ἀπὸ
μία ἄβυσσο, ποὺ ἦταν ἀδύνατο νὰ τὴν περάσει ὁ ἄνθρωπος μόνος. Αἰῶνες περίμενε ὁ
κόσμος αὐτὸ τὸ Πάσχα, αὐτὸ τὸ πέρασμα. Ὁ Χριστὸς μᾶς πέρασε ἀπὸ τὸν θάνατο στὴ
ζωή. Γι᾽ αὐτὸ λέμε «θανάτου ἑορτάζομεν νέκρωσιν, ᾅδου τὴν καθαίρεσιν». Χάθηκε ὁ
θάνατος. Τὸ κατάλαβες; Σήμερα γιορτάζουμε τὴν «ἀπαρχὴ» τῆς «ἄλλης βιοτῆς, τῆς αἰωνίου»,
τῆς ζωῆς κοντὰ Του.
Μίλαγε μὲ ἐνθουσιασμὸ καὶ βεβαιότητα.
Συγκινήθηκε. Σιώπησε γιὰ λίγο καὶ συνέχισε πιὸ δυνατά:
–Τώρα δέν ὑπάρχει χάος, θάνατος, νέκρωση, Ἅδης,
δὲν ὑπάρχει διάβολος. Τώρα ὅλα εἶναι χαρά, χάρις στὰ Χριστούγεννα καὶ στὴν Ἀνάσταση
τοῦ Χριστοῦ μας. Ἀναστήθηκε καὶ μαζὶ Του ἀναστήθηκε ἡ ἀνθρώπινη φύση. Τώρα
μποροῦμε κι ἐμεῖς νὰ ἀναστηθοῦμε, νὰ ζήσουμε αἰώνια κοντὰ Του!
«Καὶ σκιρτῶντες ὑμνοῦμεν τὸν αἴτιον». Ἒχεις δεῖ
τά κατσικάκια τώρα τήν ἄνοιξη νά χοροπηδοῦν πάνω στό γρασίδι; Νά τρῶνε λίγο ἀπό
τή μάνα τους καί νά χοροπηδοῦν ξανά; Αὐτό εἶναι τό σκίρτημα, τό χοροπήδημα. Ἔτσι
ἔπρεπε κι ἐμεῖς νά χοροπηδοῦμε ἀπό χαρά ἀνείπωτη γιά τὰ Χριστούγεννα καὶ τήν Ἀνάσταση
τοῦ Κυρίου μας καί τήν δική μας.
Διέκοψε καὶ πάλι τὸν λόγο του.
-Μπορῶ νὰ σοῦ δώσω μιὰ συμβουλή; συνέχισε. Σὲ
κάθε θλίψη σου, σὲ κάθε ἀποτυχία σου, σὲ κάθε πόνο σου, νὰ συγκεντρώνεσαι μισὸ
λεπτὸ στὸν ἑαυτὸ σου καὶ νὰ λὲς ἀργὰ-ἀργὰ αὐτὸ τὸ τροπάριο. Θὰ βλέπεις ὅτι τὸ
μεγαλύτερο πρᾶγμα στὴ ζωὴ σου -καὶ στὴ ζωὴ τοῦ κόσμου ὅλου- ἔγινε. Ἡ Ἐνανθρώπιση
καὶ ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, ἡ σωτηρία μας. Καὶ θὰ συνειδητοποιεῖς ὅτι ἡ ἀναποδιὰ
ποὺ σοῦ συμβαίνει εἶναι πολὺ μικρὴ γιὰ νὰ χαλάσει τὴν διάθεσή σου.
Του ᾽σφιξε τὸ χέρι, λέγοντας:
-Σοῦ εὔχομαι νὰ «σκιρτᾶς» ἀπὸ χαρά, κοιτάζοντας
πίσω σου τὸ χάος ἀπὸ τὸ ὁποῖο μᾶς πέρασε ὁ Ἀναστὰς Κύριος, «ὁ μόνος εὐλογητὸς τῶν
Πατέρων».
Στο παραπάνω περιστατικό, ο Άγιος μας περιγράφει
πως ο άνθρωπος σε κάθε του θλίψη, σε κάθε του δυσκολία πρέπει να έχει το νου
του προσκολλημένο στον Θεό και στην Ανάσταση. Αυτό να περιμένει με λαχτάρα και
χαρά! Αντίθετα, μόνος του είναι αδύνατο να τα καταφέρει, γι’αυτό σήμερα που
έχουμε βγάλει από τη ζωή μας τον Θεό, βλέπουμε τόσα φριχτά γεγονότα. Επομένως,
αυτή η πνευματική κρίση που ζούμε σήμερα ευθύνεται στην απουσία νοήματος ζωής
και στον εγκλωβισμό του ανθρώπου στο παρόν, δηλαδή ο εγκλωβισμός του στο εγω-κρατούμενο
ένστικτο. Ένα παρόν χωρίς μέλλον, χωρίς όραμα. Ένα παρόν καταδικασμένο. Η
μετατροπή της ζωής σ’ ένα χρονικό διάστημα ανάμεσα σε δύο ημερομηνίες, αυτές,
της γέννησης και της ταφής, με άγνωστο το μεταξύ τους διάστημα. Σε μια τέτοια
προοπτική το άσκοπο συναγωνίζεται το παράλογο και τον αγώνα τον κερδίζει πάντα
το τραγικό, όπως επισημαίνει ο άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς.
Συνοψίζοντας,
καταλήγουμε πως είναι λοιπόν σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε τι γίνεται γύρω μας
και να σκεφτόμαστε κριτικά. Ζούμε σε ένα κράτος που συνεχώς αποδυναμώνονται
όλες οι αξίες του. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, η γλώσσα, η ιστορία, η
Ορθόδοξη πίστη, αυτή η βασική συνεκτική δύναμη της κοινωνίας, πλήττονται
συστηματικά και συνειδητά. Η Παιδεία στον τόπο μας όχι μόνο έχει τελειώσει,
αλλά γίνεται και επικίνδυνη με τις νέες τάσεις, αλλά και η οικογένεια από την
άλλη μεριά έχει εντελώς αλλάξει μορφή, με αποτέλεσμα όχι απλά να έχει χαθεί η
αξία της, αλλά με τις σύγχρονες απόψεις της να οδηγεί τα παιδιά σε μια
αποστασία από τον ίδιο τον Δημιουργό και στην θέωση του εαυτού τους. Ας
ταπεινωθούμε λοιπόν, αδερφοί μου, ας θυμηθούμε όλοι για πια ιδανικά πάλεψαν οι
ήρωες του 21, για ποιο λόγο σφαγιάσθηκαν τόσοι χιλιάδες μάρτυρες στην ιστορία
της εκκλησίας μας και ας έχουμε συνέχεια στο νου μας το Πάθος και την Ανάσταση
του Κυρίου μας. Θα ήθελα να κλείσω την σημερινή μου εισήγηση με μια ευχή του
Αγίου Ιωσήφ του Ησυχαστή:
«Δέσποτα, γλυκύτατε Κύριε ημών Ιησού Χριστέ,
εξαπόστειλον την Αγία Σου Χάριν και λύσον με εκ των δεσμών της αμαρτίας.
Φώτισον μου το σκότος της ψυχής, όπως κατανοήσω το σόν άπειρον έλεος, και
αγαπήσω και ευχαριστήσω αξίως Σε τον γλυκύτατον Σωτήρα μου, τον άξιον πάσαν
αγάπης και ευχαριστίας. Ναι, αγαθέ ευεργέτα μου και πολυεύσπλαχνε Κύριε, μην
απώσης αφ’ημών το Σον πλούσιον έλεος, αλλά σπλαγχνίσθητι το Σόν πλάσμα.
Γινώσκω, Κύριε, το βάρος των εμών πλημμελημάτων, αλλά είδον και το Σόν
ανείκαστον έλεος. Θεωρώ το σκότος της αναισθήτου μου ψυχής, αλλά πιστεύω με
χρηστάς ελπίδας, αναμένων τον θείον Σου φωτισμόν και την απαλλαγήν των πονηρών
μου κακών και ολεθρίων παθών, τη πρεσβεία της γλυκυτάτης Σου Μητρός, Δεσποίνης
ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας, και πάντων των Αγίων, αμήν».
Σας ευχαριστώ πολύ!
