ΑΓΙΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ
Ο ΠΟΛΙΟΥΧΟΣ ΜΑΣ
1. Η ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΕΙΑ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΑΝΔΡΕΑ
Ο Απόστολος Ανδρέας γεννήθηκε στη Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας, στη λίμνη της Τιβεριάδος. Πατέρας του ήταν ο Ιωνάς και αδερφός του ο Απόστολος Πέτρος.
Ήταν ο πρώτος που κλήθηκε από τον Κύριο γι’αυτό ονομάστηκε Πρωτόκλητος, ενώ είναι γνωστό το χαρμόσυνο μήνυμα που έδωσε στον αδερφό του Πέτρο ότι «ευρήκαμεν τον Μεσσίαν» (Ιωαν.1,42).
Το επάγγελμά του ήταν ψαράς και έμελλε να γίνει αλιέας ψυχών κατά την πρόσκληση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.Πρώτος σταθμός της Αποστολικής περιοδείας του Αποστόλου Ανδρέα ήταν η Σινώπη, μία σημαντική πόλη της Μ. Ασίας στα παράλια του Εύξεινου Πόντου. Πολύ το πνευματικό σκοτάδι και ο Απόστολος Ανδρέας αναγκάζεται να φύγει μιας και οι αντιδράσεις εναντίον του μεγάλες. Από τη Σινώπη, ο Πρωτόκλητος ταξίδεψε στην Αμισό, μια παραθαλάσσια πόλη του Εύξεινου Πόντου (η σημερινή Σαμψούντα). Εκεί ο Απόστολος έμεινε αρκετό διάστημα και χειροτόνησε πρεσβύτερους και διακόνους.
Η Τραπεζούντα ήταν ο επόμενος σταθμός του Πρωτοκλήτου. Εδώ όμως -όπως και στη Σινώπη- γεμίζει λύπη γιατί η πνευματική συγκομιδή είναι ελάχιστη και αποφασίζει να αναχωρήσει για τη χώρα των Ιβήρων στον Καύκασο (σημερινή Γεωργία). Με πολύ χαρά ο Απόστολος Ανδρέας βλέπει το σπόρο του Λόγου Του Θεού να καρποφορεί και έτσι ευχαριστημένος αναχωρεί για την Ιερουσαλήμ, όπου περνά εκεί τις εορτές του Πάσχα και της Πεντηκοστής. Με νέες δυνάμεις ο Πρωτόκλητος συνεχίζει την περιοδεία του φθάνοντας στην Έφεσο όπου συναντά τον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο. Κατόπιν ταξιδεύει για την Οδυσσούπολη της Μυσίας (σημερινή Βάρνα της Βουλγαρίας), στην οποία η πνευματική καρποφορία ήταν μεγάλη και αφού χειροτονεί εκεί ο Απόστολος Ανδρέας Επίσκοπο και πρεσβυτέρους, αναχωρεί για τη Νίκαια όπου έμεινε για δύο χρόνια με πλούσια και εδώ πνευματική συγκομιδή. Μετά τη χειροτονία και εδώ Επισκόπου, ο Πρωτόκλητος πηγαίνει στη Νικομήδεια, η οποία δέχεται και αυτή με χαρά το κήρυγμά του. Εν συνεχεία, φθάνει στη Χαλκηδόνα, όπου και κει το έργο του είναι πλούσιο και περνώντας από την Αμάστριδα, επιστρέφει στη Σινώπη, στην πόλη από την οποία ξεκίνησε το αποστολικό του έργο και που αυτή τη φορά υπέστη φοβερά βασανιστήρια αλλά σώθηκε θαυμαστά με παρέμβαση του Ιησού Χριστού Κατόπιν, αφού κηρύττει στις πόλεις των ακτών της Κασπίας θάλασσας, στον Καύκασο, στο Βόσπορο, στο Βυζάντιο, στην Ηράκλεια της Θράκης, στη Μακεδονία, στην Ήπειρο και στη Θεσσαλία, φθάνει στην Πάτρα.
Στην Πάτρα ο Απόστολος Ανδρέας είχε έργο πλούσιο. Πολύ το κήρυγμα, πολλά τα θαύματα. Όμως το μίσος του μακράν του Θεού κόσμου άσβεστο. Μετά από τόσες κακουχίες, η Πάτρα έμελλε να γίνει ο ιερός τόπος του μαρτυρικού θανάτου του Πρωτοκλήτου.
Με θάρρος προχώρησε εκούσια στο σταυρικό του θάνατο μιμούμενος τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, χωρίς να καμφθεί από τις απειλές του Ανθύπατου Αιγεάτη.
Μέχρι και την τελευταία στιγμή πάνω στο σταυρό σχήματος Χ κηρύττει.
Μεγάλη η Τιμή να ζούμε στην πόλη στην οποία μαρτύρησε ο Απόστολος Ανδρέας και να έχουμε την ευλογία να προσκυνούμε τα ιερά λείψανά του. Θα ήταν όμως τραγικό λάθος να το θεωρήσουμε ως μία ιστορική τύχη και μία ευκαιρία θρησκευτικού τουρισμού. Θα αποτελούσε βλασφημία να νομίζουμε πως η θυσία του Πρωτοκλήτου απλά αποτελεί ένα ακόμα πολιτιστικό στολίδι της πόλης μας και το χρέος μας τελειώνει ικανοποιώντας περιστασιακά τη θρησκευτική μας ανάγκη, ανάβοντας ένα κερί. Οφείλουμε να μιμηθούμε τον Απόστολο Ανδρέα κάνοντας βίωμα μας την εν Χριστώ ζωή. Όπως ο Πρωτόκλητος, έτσι και μεις να αγαπήσουμε δυνατά τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, ζώντας μια ζωή ευάρεστη σε Αυτόν με οποιοδήποτε τίμημα. Πολύ δύσκολο, ναι, ακατόρθωτο, όχι. Με τις πρεσβείες του Αποστόλου Ανδρέα. Αμήν.
Κώστας Ελεζόγλου
Μεταλλειολόγος Μηχανικός
2. ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΠΟΛΙΟΥΧΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΠΑΤΡΩΝ
Πολιούχος ορίζεται ο άγιος της εκκλησίας που έχει υπό την προστασία του μια πόλη, η οποία του έχει αφιερώσει τον κεντρικό ιερό ναό της και διοργανώνει πανηγυρικές εκδηλώσεις κατά την ημέρα της εορτής του. Ο πρωτόκλητος μαθητής του Ιησού Χριστού, ο άγιος Ανδρέας προστατεύει την αχαϊκή Πρωτεύουσα και σε αυτόν ανήκει ο μεγαλύτερος ιερός ναός των Βαλκανίων, που είναι χτισμένος στην Πάτρα.
Το όνομα του αγίου συνδυάζεται με την πόλη μας γιατί ο άγιος Ανδρέας έζησε τα τελευταία χρόνια του βίου του στην Πάτρα διδάσκοντας και θαυματουργώντας. Στον τόπο μας μαρτύρησε για το Θεό των χριστιανών μετατρέποντας, με το πρότυπό του, τον ειδωλολάτρη λαό σ’ έναν χριστιανικό κόσμο γεμάτο πίστη και θρησκευτική εγρήγορση. Η επιρροή της δράσης του έφθασε μέχρι τα υψηλότερα κοινωνικά στρώματα, αφού ειδωλολάτρες ηγεμόνες όπως ο Στρατοκλής και η γυναίκα του αδελφού του Μαξιμίλλα όχι μόνο άλλαξαν την πίστη τους αλλά και συμπαραστάθηκαν στο μαρτυρικό τέλος του αγίου.Στις μέρες μας το θεάρεστο έργο του αγίου Ανδρέα εξακολουθεί να επιτελείται, γεγονός που επιβεβαιώνεται από τους εκατοντάδες επισκέπτες, από διαφορετικά σημεία της Ελλάδας και όχι μόνο, που συρρέουν στον ιερό ναό για να προσκυνήσουν την Τίμια Κάρα και το Σταυρό του μαρτυρίου του Αγίου, παίρνοντας τη χάρη και την ευλογία του.Για την πόλη μας ο άγιος Ανδρέας είναι ο διαμεσολαβητής των αιτημάτων μας στον ουρανό, αποτελεί το στήριγμα μας σε δύσκολες στιγμές και τον τόπο ευχαριστίας στη χαρά μας, είναι το ησυχαστήριο μας όταν αναζητούμε την απομόνωση και την αυτοσυγκέντρωση και η θαυματουργός δύναμη στη ψυχή μας. Στον άγιο Ανδρέα απευθύνουμε την προσευχή μας σε ώρες κινδύνου για την πόλη και από αυτόν ζητούμε να μεσιτεύσει για έλεος όταν αμαρτάνουμε, η υπακοή και αφοσίωσή του στο θείο θέλημα γίνεται παράδειγμα προς μίμηση για κάθε κάτοικο της Πάτρας.
Ο τρόπος ζωής του λαού των Πατρών είναι η δική μας απόδοση τιμών στον άγιο Ανδρέα του οποίου η προστασία μας σκεπάζει με στοργή και αποτελεί βάλσαμο στην ανθρώπινη ψυχή και στον καθημερινό αγώνα της.
K. Z.
3. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΑΓ. ΑΝΔΡΕΟΥ ΣΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ
Απόστολος Ανδρέας: Ο πρώτος που δέχτηκε την πρόσκληση του Χριστού να τον ακολουθήσει. Ψαράς στη λίμνη της Γεννησαρέτ, υιός του Ιωνά και αδερφός του Σίμωνος Πέτρου. Το όνομα Ανδρέας είναι ελληνικό. Συχνά απαντάται στον Ηρόδοτο, στον Πλούταρχο και σε άλλους συγγραφείς. Η απόφαση της οικογένειάς του να δοθεί σε ένα από τα τέκνα της το όνομα αυτό, αποδεικνύει ευαισθησία προς την ελληνική σκέψη και τον ελληνικό πολιτισμό. Επίσης, ο Ανδρέας είναι ελληνομαθής, γνωρίζει την ελληνική γλώσσα.
Όταν κάποια στιγμή μια ομάδα Ελλήνων προσηλύτων αναζητούν μια ευκαιρία να συναντήσουν τον Ιησού, καταφεύγουν στον Απόστολο Φίλιππο. Ο Φίλιππος με τη σειρά του απευθύνεται στον Ανδρέα για να μεσολαβήσουν για την πραγματοποίηση αυτής της συνάντησης. Ο Ιησούς, όταν του το αναγγέλλουν, απαντά « Ελήλυθεν η ώρα ίνα δοξασθή ο Υιός του ανθρώπου »(Ιωαν.ΚΒ’,23-24). Ο ιερός Χρυσόστομος σχολιάζει ότι επειδή οι μεν Ιουδαίοι επέμεναν στην απείθεια, οι δε Έλληνες ήθελαν να προσέλθουν, για αυτό και είπε ο Χριστός « καιρός είναι πλέον να προχωρήσω στο Πάθος εφόσον όλα έχουν εκπληρωθεί ».
Επίσης, κατά τον Άγιο Νεκτάριο « Από τον πόθο των Ελλήνων να Τον αναζητήσουν, διέκρινε ότι ήταν πρόθυμοι να δεχθούν τη διδασκαλία Του, προέβλεψε ότι θα δοξαστεί από την πίστη των εθνών ».
Συνοψίζοντας, βλέπουμε πως στο περιστατικό με τους Έλληνες που περιγράφει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, διεδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο ο Απόστολος Ανδρέας. Η συνάντηση Ελληνισμού και Χριστιανισμού έχει λοιπόν « την αφετηριακή της βάση στα πρώτα βήματα ήδη από τη στιγμή της οικοδόμησης της ομάδας των Δώδεκα του Ιησού ».
Βιβλιογραφία:
• Αγ. Ι.Χρυσοστόμου, Υπόμνημα εις το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, τόμος 74, εκδόσεις Ωφέλιμο Βιβλίο.
• Αγ. Νεκταρίου, Περί της Ελληνικής Φιλοσοφίας ως προπαιδείας εις το Χριστιανισμόν, βιβλιοπωλείο Ν.Παναγόπουλος.
• Τ. Γριτσόπουλος, Ο Απ. Ανδρέας και αι Πάτραι, Πρωτοκλήτεια 2003.
• Γ. Πατρώνος, Ο Απ. Ανδρέας κατά την Καινή Διαθήκη με αναφορά και στα απόκρυφα, Πρωτοκλήτεια 1996-1997.
Αγλαΐα Γεωργιτσοπούλου
τελειόφοιτος Νομικής
4. ΟΙ ΙΕΡΟΙ ΝΑΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΚΕΙΜΗΛΙΑ ΕΙΣ ΑΥΤΟΥΣ
Ο Άγιος Ανδρέας σε ηλικία 80 ετών ήρθε στην Πάτρα για να διαδώσει το χαρμόσυνο μήνυμα του Ευαγγελίου, να θεραπεύσει, να ευεργετήσει τους Πατρινούς και εν τέλει να θανατωθεί ύστερα από εντολή του Ανθύπατου Αιγεάτη. Οι Πατρινοί ως ένδειξη σεβασμού και ευγνωμοσύνης από τον 5ο αιώνα κατασκευάζουν στην παραλία Πατρών όπου μαρτύρησε ο Απόστολος Ανδρέας έναν ναό προς τιμήν του. Ο Ναός αυτός λόγω της παλαιότητας ονομάζεται «ο παλαιός Ναός του Αγίου Ανδρέα». Κατά την ειδωλολατρική περίοδο στο μέρος αυτό βρισκόταν ο ναός της Δήμητρας, πλησίον του οποίου υπήρχε πηγή του μαντείου της θεάς. Η πηγή αυτή ήδη από την μεσαιωνική εποχή αποκαλείται «το πηγάδι του Αγίου Ανδρέα». Μέσα στο πέρασμα των αιώνων πολλές φορές λόγω φυσικής και ανθρώπινης παρέμβασης προκλήθηκαν σοβαρές ζημιές και επί τουρκοκρατίας ο ναός καταστράφηκε ολοσχερώς.. Το 1835 στο ίδιο μέρος κατασκευάστηκε ο παλαιός ναός του Αγίου Ανδρέα και για 11 χρόνια διετέλεσε μητροπολιτικός ναός και στον οποίο διαφυλάσσετε μέχρι και σήμερα το τεμάχιο του δακτύλου του Αγίου Ανδρέα.
Οι Πατρινοί της αρχές του 20ου αιώνα σκέπτονταν να χτίσουν έναν δεύτερο ναό της τιμή του Αγίου Ανδρέα λόγω της ευσέβειας και του σεβασμού που ένιωθαν της αυτόν και λόγω της αύξησης του πληθυσμού των κατοίκων της Πάτρας και των περιχώρων. Το 1902 έγινε της διεθνής διαγωνισμός για την εκπόνηση του Αρχιτεκτονικού σχεδίου και τελικά ανατέθηκε στον Γάλλο αρχιτέκτονα Αιμίλιο Ρομπέρ. Ο ναός θεμελιώθηκε 1 Ιουνίου 1908 από τον βασιλιά Γεώργιο Α΄ ύστερα από της δυσκολίες και καθυστερήσεις. Ο ναός εγκαινιάστηκε μεγαλοπρεπώς 26 Σεπτεμβρίου 1974 με την παρουσία του Μητροπολίτη Πατρών κ. Νικοδήμου, του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Σεραφείμ, πολλών κληρικών και πλήθους πιστών. Σ’ αυτόν τον νέο ιερό ναό φυλάσσεται ο σταυρός στον οποίο μαρτύρησε ο Απ. Ανδρέας και η τίμια κάρα του. Οι Πατρινοί αναγκάστηκαν να αποχωριστούν το σταυρό το 1205, επειδή οι Σταυροφόροι κατέλαβαν την Πελοπόννησο και γι’ αυτό ο σταυρός μεταφέρθηκε και φυλάχτηκε στον Αγ. Βίκτωρα της Μασσαλίας της Γαλλίας. Έπειτα από διαπραγματεύσεις 19 Ιανουαρίου 1980 ο σταυρός του μαρτυρίου επιστρέφει στην πόλη των Πατρών όπου ο Άγιος μαρτύρησε.
Το 1460 η τίμια κάρα του Αποστόλου Ανδρέα βρέθηκε σε παρόμοιο κίνδυνο όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν την Πελοπόννησο γι’ αυτό ο Θωμάς Παλαιολόγος αναλαμβάνει να μεταφέρει την τίμια κάρα στη Ρώμη για την προφύλαξη.
Πολλά χρόνια αργότερα γίνονται διαπραγματεύσεις και 26 Σεπτεμβρίου 1964 οι Πατρινοί με ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση υποδέχονται την τίμια κάρα του Αγίου τους.
Κηπουργού Μαρία
Φιλόλογος
5. “ Πρωτοκλήτεια ” : Θρησκευτικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις προς τιμήν του Αγίου Ανδρέου κατά των μήνα Νοέμβριο.
Στις 30 Νοεμβρίου κάθε χρόνο εορτάζουμε στην πόλη τον Πατρών τον πολιούχο μας Πρωτόκλητο Απόστολο Ανδρέα. Κατά τη διάρκεια του μήνα αυτού ποικίλες εκδηλώσεις διοργανώνονται προς τιμήν του Αγίου μας με τη συμμετοχή και παρουσία πολλών εκκλησιαστικών παραγόντων, όπως του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη μας , των επισκόπων άλλων Μητροπόλεων, πλήθους κληρικών αλλά και σημαινόντων πολιτών της Πατραϊκής κοινωνίας καθώς και των απλών πολιτών της.
Επίκαιρες και ενδιαφέρουσες θρησκευτικές και πολιτιστικές ομιλίες και εκδηλώσεις προς τιμήν του Αγίου Ανδρέου στα κατά τόπους πνευματικά κέντρα, βυζαντινές χορωδίες, δημοτικοί χοροί διοργανωμένοι από διάφορες ενορίες της πόλεως με τη συμμετοχή νέων ανθρώπων και η αγρυπνία την παραμονή της εορτής του Πρωτοκλήτου Ανδρέου πλαισιώνουν και κλείνουν τα Πρωτοκλήτεια με την ακολουθία της θείας λειτουργίας και την λιτάνευση που πραγματοποιούνται ανήμερα της εορτής του Αγίου Ανδρέoυ στις 30 Νοεμβρίου.
Η Αχαϊκή πρωτεύουσα τις ημέρες αυτές εορτάζει και τιμά με μεγαλοπρέπεια κα την προσήκουσα βαρύτητα τον Απόστολο, που πίστεψε αμέσως στη Θεότητα του Ιησού Χριστού και δέχτηκε το μεγάλης σημασίας κάλεσμα που του απηύθυνε, για να τον ακολουθήσει και να γραφτεί το όνομά του στους ουρανούς ως αυτόπτης μάρτυρας των θαυματουργικών πράξεων του Χριστού αλλά και ως φορέας του Ευαγγελίου. Ο Απόστολός μας ταλαιπωρήθηκε, διώχθηκε, βασανίστηκε και θανατώθηκε για τη μετάδοση της Αλήθειας του Κυρίου και τη σωτηρία των ανθρώπων, ιδιαίτερα εκείνη την εποχή, που υπήρχε ειδωλολατρία και το Ευαγγέλιο περιείχε για τους Έλληνες “ άγνωστα ” ρήματα και “ δύσληπτες ” έννοιες. Όμως η μαρτυρία Του ήταν σημαντική και ανεπανάληπτη μια που σήμερα η πόλη των Πατρών δικαιώνει τις προσπάθειες του, αφού είναι Χριστιανική και Ορθόδοξη.
Ιδιαίτερα στη σημερινή εποχή του υλισμού και της ευδαιμονίας η εορτή του Αγίου Ανδρέου έρχεται να θυμίσει στους Αχαιούς πολίτες αλλά και γενικότερα στους Έλληνες πως είναι αναγκαία η προσήλωσή μας στην παράδοσή μας και η ενεργός συμμετοχή μας στη μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας που παρέχει στον άνθρωπο ασφάλεια και γαλήνη αποτελώντας τον προθάλαμο και προπαρασκευή για τη Βασιλεία των Ουρανών.
Κερτεζιτόπουλος Σταύρος
Καθηγητής Ιταλικών
«Ως επίλογος»
Αγαπητοί μου αναγνώσται εορτάζοντες την μνήμην ενός από τους επιβληκoτέρους ήρωας και θριαμβευτάς της αγίας ημών πίστεως του Αγίου ενδόξου απόστολου Ανδρέου του Πολιούχου μας ας εμπνευσθώμεν από το παράδειγμά του. Φωτισθώμεν από την πίστη του. Ηλεκτρισθώμεν από την σταυρικήν θυσίαν του. Όπως εκείνος και ημείς κρατήσωμεν κατά τας πονηράς αυτάς ημέρας, ασάλευτα τα όμματα της ψυχής μας προς τον ουρανόν. Στηρίζομεν εις τον Κύριον τας ελπίδας μας. Εις εκείνον ας εμπιστευθώμεν τους στεναγμούς των ταλαιπωριών μας, διότι «ούκ έστιν εν άλλω ουδενί η σωτηρία, ουδέ γαρ όνομα έστιν έτερον υπό τον ουρανόν το δεδομένον εν ανθρώποις, εν ω δει σωθείναι ημάς… ει μη το όνομα «Ιησού Χριστού του Ναζωραίου». (Μακάριος Απόστ. Πέτρος)
π. Γεώργιος
